Om CO2 neutraal te worden in 2050 dienen we onze afhankelijkheid van fossiele energie onder ogen te komen. Samen met de mogelijkheid om redelijk eenvoudig tot natuurherstel over te gaan is koolstofneutraliteit misschien mogelijk. Dat dit een onmetelijke uitdaging is laat zich raden.
Zonder energie
Meer dan 10 miljoenen jaar aan fossiele energie hebben we als mensheid in een tijdsbestek van 150 jaar uit de grond gehaald.
Alle uitvindingen die we doen vereisen technologie, grondstoffen en energie. Als mensheid verwonderen wij ons welke technologie allemaal bedacht en ontwikkeld wordt. Hierdoor is een blind geloof ontstaan dat we als mensheid zo slim zijn dat we elk maatschappelijk probleem met technologische vindingen het hoofd kunnen bieden.
Echter bevinden we ons nu in een tijd waar het duidelijk is dat grondstoffen en fossiele energie eindig zijn en dat er een correlatie lijkt te zijn tussen een veranderend klimaat en het gebruik van fossiele energie. Technologie gaat de mensheid alleen daarom al niet helpen dat probleem op te lossen. Technologie drijft op energie. De hele menselijke beschaving draait op energie en vooral op fossiele energie.
Zoals Nate Hagens in VPRO Tegenlicht het belang van energie mooi verwoorde:
“Technologie zonder energie is een lege huls
Een menselijk lichaam zonder energie is een lijk
Een stad zonder energie is een museum”
Arbeidsjaren aan energie
De industriële revolutie was revolutionair omdat het fysieke arbeid verving voor machines op fossiele energie. Het vermogen van een brandstofmotor wordt nog altijd uitgedrukt in het aantal paardenkrachten. Qua energie vervangt een motor heel veel paardenkrachten voor slechts een paar Euro aan toegevoegde energie. Fossiel is daarmee enorm krachtig. En eindig.
Vijf jaar arbeid van één persoon kan geleverd worden door 1 vat olie van 100 Dollar, aldus Nate.
De mensheid verbruikt per jaar met fossiele brandstoffen als kolen, olie en gas een equivalent van 100 miljard vaten per jaar. Op een werkende wereldbevolking van 5 miljard zijn dat 500 miljard arbeidsjaren per jaar wat uit de grond wordt gehaald. En van al deze energie wordt het meeste verspild en niet gebruikt om een duurzame beschaving op te bouwen.
Sprookje
De wijze waarom de beschaving en maatschappij is ingericht is extreem complex en volledig gebaseerd op koolstof. De boodschap van overheden om in 2050 CO2 neutraal te zijn is dan ook niets meer dan een sprookje.
Hernieuwbare energie als zon en windenergie is beperkt houdbaar en moet elke 20 tot 30 jaar vervangen worden. Bovendien sluiten verbruik en opwekking door fluctuaties niet goed op elkaar aan, tenzij je dit aanvult met gas, kernenergie of andere vorm van constante energie.
Het stoppen van fossiele energie vraagt in wezen honderden keren zoveel zon en windenergie als nu. Waar worden de grondstoffen vandaan gehaald? Die zijn er gewoonweg niet en wat er wel is, ten kostte van wat?
Hernieuwbare energie levert enkele elektrische energie wat ongeveer 20-25% van de totale energievraag in de wereld dekt. De rest zou geëlektrificeerd moeten worden als het gebruik van fossiel volledig wordt uitgebannen. Los van de kosten is dat eenvoudigweg niet mogelijk. Tenzij!
Het is enkel mogelijk een beschaving op hernieuwbare energie te laten draaien als de mensheid zich cultureel aanpast aan minder energiedragers. Minder maken, minder rijden, minder vliegen, minder transporteren, minder consumeren, etc. Kortom, alles wat het economisch denkmodel in de weg staat.
Nate Hagens roept in zijn podcastserie “The great simplification” op tot het terugbrengen van de complexiteit van hoe de beschaving is ingericht. We zijn geneigd om problemen op te lossen door het toevoegen van complexiteit. Dat moet anders.
mogelijkheden
Wat bedoelen we eigenlijk met CO2 neutraal? Het gaat er niet om dat de uitstoot van CO2 naar nul gebracht moet worden. Dat is onmogelijk en het leven op aarde is afhankelijk van koolstof. Koolstofneutraliteit gaat over de balans tussen uitstoot en opname van koolstof. CO2 neutraal in 2050 gaat over niet nog meer CO2 in de atmosfeer zodat de opwarming van het klimaat uiteindelijk stopt.
Door enkel over te schakelen op hernieuwbare energie kan koolstof neutraliteit niet worden bereikt. Maar allicht in combinatie met het herstellen van ecologie wel. Door het vergroenen van woestijnen. Een groot pleitbezorger daarvan is ecoloog John D. Liu. Volgens hem is het mogelijk om ernstig aangetaste ecosystemen te herstellen binnen afzienbare tijd. En daarmee zijn de grootste milieu uitdagingen redelijk eenvoudig te herstellen. Waarom gebeurt dat niet?
Lössplateau
Het meest bekende en aansprekende voorbeeld is het herstel van het Lössplateau in China. Een gebied ter grootte van Nederland is door de bewoners veranderd van een dorre uitgeputte woestijn in een grote groene oase van leven waar direct 20 miljoen mensen van konden profiteren in welvaart en welzijn. Hij maakte er de film “Hope in a changing climate” over.
Door weer begrip te krijgen van hoe ecologische systemen werken kunnen we ze herstellen en ze de waarde toekennen die ze verdienen. In een goed functionerend ecologisch systeem zijn biodiversiteit, hydrologie, begroeiing en de totale flora en fauna met elkaar in balans met tot gevolg een gezond watersysteem én schone lucht.
Volgens John is een kwart van het landoppervlak op aarde aangetast en een groot gedeelte daarvan kan net als het Lössplateau worden hersteld.
Overvloed
De bron van welvaart ligt in het goed functioneren van ecosystemen. Wanneer we deze misbruiken voor economisch gewin door bijvoorbeeld excessief grondstoffenverbruik wordt een situatie gecreëerd waarin afgeleide producten meer waarde hebben dan de bron zelf. Dat is waanzin!
Zolang de economie is gebaseerd op producten die geld creëren veranderd de wereld langzaam in een woestijn. Nagenoeg alles wat we “nieuw” kopen is net niet kapot, om de winstmarges van bedrijven zo hoog mogelijk te houden.
Als we als mensheid, als beschaving, leren om de economie te baseren op bloeiende ecosystemen hebben we als mensheid een gouden toekomst. Een toekomst van overvloed waarbij de aandacht gaat naar wat werkelijk betekenis geeft aan het leven en niet het consumeren omdat het nu eenmaal kan.
Uitdaging
Er zijn in de kern twee grote uitdagingen. Om een hardnekkige economische cultuur te veranderen moeten we als individu en als mensheid onder ogen komen wat werkelijk belangrijk is en ons daarmee verbinden. Het maakt ons minder afhankelijk van energie en grondstoffen voor technologie die we in de basis niet nodig hebben. Het zal resulteren in een radicaal andere arbeidsmarkt en waardering voor werk.
Als tweede geeft het daarmee de wil en de noodzaak om vervallen en aangetaste ecosystemen te herstellen waarmee de mensheid onderdeel wordt van de natuur en zich niet daarboven stelt.
Minder energie, minder complexiteit, minder risico, meer natuurlijk adaptief vermogen door gezonde ecosystemen zijn een zegen voor het milieu, het klimaat én de mensheid.
CO2 neutraal in 2050 is een sprookje. Tenzij de mensheid vanuit ieder zijn/haar rol in staat is te veranderen. Gelukkig hebben we een GenZ generatie. Die is niet alleen slim, maar ook wijs!
