MKB-balans

Milieu en klimaat lijken steeds vaker op één hoop gegooid te worden. Hoewel ze nauw met elkaar verwant zijn is het nuttig om ze toch van elkaar te scheiden om niet te verzanden in polariserende retoriek. Bovendien door ze te scheiden kunnen betere oplossingen worden bedacht voor de werkelijke problemen. Oplossingen die bijdragen aan wat de maatschappij belangrijk vindt én in balans met de omgeving.

Milieu

Wikipedia: “Milieu of omgeving is, in de biologie en de ecologie, het geheel van uitwendige voorwaarden en invloeden die voor een organisme, hetzij dier, plant of micro-organisme, van essentieel belang zijn. Het is de omgeving waarin, en waarvan het organisme, mede afhankelijk van de soort, al dan niet kan leven.”

Wij zijn onderdeel van het milieu en zijn ervan afhankelijk. Een ziek milieu – een milieu uit balans – zorgt voor een kettingreactie van het sterven van soorten en daarmee een verandering van dat milieu doordat andere soorten in de plaats komen. Als je geluk hebt. Het wordt meer problematisch als een milieu volledig afsterft. De oorzaak van een milieu uit balans wordt in mijn beleving altijd veroorzaakt door menselijk handelen. Altijd!

De ironie daarvan is dat de mens – als onderdeel van het milieu –  vroeg of laat wordt geconfronteerd met de (bedreigende) consequenties van zijn handelen. Microplastics bijvoorbeeld zijn terug te vinden in o.a. het bloed en de longen. Het is bekend dat deze schade aanrichten aan menselijke cellen door allergische reacties en het vroegtijdig afsterven van cellen.

Bestrijdingsmiddelen

Er zijn voorbeelden te over. Denk aan de toepassing van bestrijdingsmiddelen voor gewassen. Door het gebruik van bestrijdingsmiddelen is de opbrengst van een oogst hoger. Maar op de lange termijn richt het ook enorme schade aan. In het water nemen de hoeveelheid (micro)organismen af waardoor de kwaliteit van het water snel verslechtert. Nederland heeft als hoogontwikkeld land nagenoeg de slechtste waterkwaliteit van Europa. Ondanks dat zijn de drinkwaterbedrijven nog altijd in staat om van dit slechte water schoon drinkwater te maken. Hoewel iedereen begrijpt dat de opgave om dat te blijven doen steeds ingewikkelder wordt naarmate het oppervlaktewater in kwaliteit achteruit blijft gaan en er vaker langdurige inname-stops nodig zijn om de kwaliteit van het drinkwater te kunnen blijven garanderen.

Bijensterfte wordt eveneens in verband gebracht met gewasbescherming. Dergelijke producten worden op het kleine Nederlandse oppervlak bovengemiddeld veel gebruikt. Dit leidt tot minder bestuiving en dus voedingsgebrek voor bijen, maar ook lagere opbrengsten van de oogst.

Het milieu is een complex geheel van samenwerkende organismen. Alles wat leeft heeft zijn eigen rol in de natuur: van plant tot dier, van schimmel tot bacterie. Niet enkel in Nederland maar wereldwijd gaat het zorgwekkend slecht met de natuur. Soorten sterven uit of worden met uitsterven bedreigd, aantallen nemen af, populaties worden kleiner.

MKB-balans
Klimaat

Wikipedia: “Het klimaat is de gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal 30 jaar. De toestand van de atmosfeer op een bepaald moment is het weer.”

Een hevige bui of extreme warmte heeft een beperkte invloed op de gemiddelde weertoestand. Om die reden kan een situatie niet zondermeer gekoppeld worden aan een warmer wordend klimaat. Hoewel dit steeds vaker wel wordt gedaan. Toch is er wel degelijk een verschuiving te zien. Weersextremen komen wereldwijd vaker en langduriger voor en voeden daarmee wel een trend van opwarming. Hoewel ik ook geloof dat de toename van weersextremen geen toeval is, ben ik milder geworden voor de stelling dat het opwarmen van het klimaat ook een natuurlijke cyclus kan zijn. Echter zo’n cyclus neemt al snel vier à vijf eeuwen in beslag terwijl de verandering van de wereldwijde temperatuur in zeer korte tijd flink is gestegen en gaat daarmee sneller dan elke abrupte verandering in het geologische verleden.

Invloeden

Net als het milieu is het klimaat een complexe aangelegenheid dat mede wordt beïnvloed door geologische gebeurtenissen als vulkaanuitbarstingen, oceaanstromingen, zonactiviteit, windrichting en de natuurlijke uitstoot van klimaatversterkende stoffen waaronder CO2 en CH4 (methaan).

Een andere invloed is wel degelijk de uitstoot veroorzaakt door menselijk handelen. En eigenlijk is dat niet zo moeilijk te begrijpen en heeft alles te maken met balans. Net als een hevige regenbui in zeer korte tijd leidt tot overstroming omdat de hoeveelheid water niet snel genoeg weg kan, geldt dat voor de uitstoot van CO2 net zo goed. Wanneer je op kosmische schaal bezien een voorraad CO2 dat zich in miljarden jaren heeft gevormd in een rap tempo ophoog haalt en laat vrijkomen door verbranding lijkt het logisch dat dit niet allemaal opgeslagen kan worden door de natuur in oceanen en bossen. Zeker niet als die natuur door menselijk handelen flink is aangetast of vernietigd voor economische doeleinden.

Wat dat aangaat heeft Extinction Rebellion meer dan voldoende bestaansrecht. Omdat de politiek wel zegt dat ze klimaat belangrijk vindt, maar zolang er geen verdienmodel is er helemaal niets om geeft. Getuige de eenzijdig gerichte maatregelen voor een beter klimaat die zelfs averechts kunnen werken.

Doodsteek

De Nederlandse politiek laat zich leiden door sentiment en economische verdienmodellen voor het grootkapitaal van banken en multinationals. Het meest actuele voorbeeld is dat de politiek roept dat de CO2 omlaag moet om het klimaat te redden en tegelijkertijd subsidieert ze de fossiele industrie met tientallen miljarden die vervolgens voor het grootste deel in de zakken van de aandeelhouders verdwijnen. Daarbij mag de NS privatiseren en wederom duurder worden. Gas kopen we tegenwoordig in over zee. En om te elektrificeren plunderen we andere landen leeg en binnenkort de zeebodem.

Het Porthos-project heeft groen licht gekregen voor het opslaan van CO2 uit de Rotterdamse haven in de Noordzee. Daar waar de omgeving bezwaar maakte 15 jaar geleden in Barendrecht heeft het zeeleven geen stem. De opslag van CO2 wordt gezien als wapen tegen klimaatverandering. Vanuit welke visie? Niet die van het milieu!

Het redden van het klimaat lijkt de doodsteek voor het milieu. Wat uiteindelijk weer zorgt voor verandering van het klimaat. Ofwel een enorme disbalans.

Waarom wordt er niet gehandeld vanuit dat wat maatschappelijk echt belangrijk is? Maatschappelijke waarden definiëren vanuit de politiek zodat organisaties dit (verplicht) kunnen doorvoeren in de eigen bedrijfswaarden. En van daaruit een nieuwe balans opbouwen of desnoods een disbalans in stand houden. Maar zeker niet verergeren.

Bedrijfswaarden

Bedrijfswaarden zijn er om een juiste afweging te maken binnen een organisatie. Of binnen een maatschappij. De waarden geven richting in wat belangrijk wordt gevonden en daarop kan beleid worden gemaakt. Maatschappelijke waarden kunnen richting geven aan organisaties om daaraan bij te dragen en afgeleid een set aan bedrijfswaarden te ontwikkelen.

Een eerdere set aan maatschappelijke waarden is in mijn artikelen al vaker gebruikt. Ze geven richting en houvast.

maatschappelijke waarden voor een MKB-balans
Maatschappelijke waarden

Neem bijvoorbeeld een waarde als (volks)gezondheid. Hier gedefinieerd als: “de algehele gezondheid van inwoners en de wijze waarop deze bedreigd wordt door bijvoorbeeld natuurbranden, overstromingen, schoon water, gebrek aan medicijnen, beperkte biodiversiteit.”

Eerdere genoemde voorbeelden voor zowel milieu als klimaat raken hier direct aan. Gewasbescherming tast de biodiversiteit aan waardoor de kwaliteit van het oppervlaktewater achteruitgaat. Dit is een bedreiging voor de gezondheid van de mens. Toenemende weersextremen vormen eveneens een bedreiging voor de biodiversiteit wereldwijd. Wat leidt tot meer natuurbranden en meer overstromingen. Beide zijn eveneens een bedreiging voor schoon water en de algehele gezondheid van mensen.

Vlees

Het is dan ook onmiskenbaar dat bijvoorbeeld de vleesindustrie niet bijdraagt een de maatschappelijke waarde (volks)gezondheid. Aan geen enkele maatschappelijke waarde om eerlijk te zijn.

Langzaam raken steeds meer mensen ervan doordrongen dat het consumeren van (te) veel vlees negatieve effecten heeft op de gezondheid. Rood vlees en bewerkt vlees zoals vleeswaren worden in verband gebracht met beroerte, diabetes type 2 en kanker. Ook rauw vlees of verbrand vlees zijn schadelijk. Het stoppen of minimaliseren van vlees in ons dieet zou een direct positief gevolg hebben op de kosten voor de gezondheidszorg. Er zouden miljarden vrijkomen! Niet enkel vanwege de verminderde zorg die mensen nodig hebben, maar ook het ziekteverzuim zou drastisch dalen. Stoppen met vlees eten is met stip de meest liefdevolle daad die we als mensheid voor mens en dier kunnen doen.

De vleesindustrie is een grote vervuiler voor milieu en klimaat. En uiteraard niet de enige grote vervuiler. De politiek wijst met name de veehouders aan als zondebok voor de milieuproblematiek. De agrariërs lijken de dans te ontspringen, terwijl zij juist veel gebruik maken van gewasbescherming. Gewassen zijn hard nodig. Enerzijds om te voeden, maar anderzijds ook voor meer groen. Dat vraagt voor zowel veehouder als agrariër (deels) omscholing. Andere vormen van teelt om uitputting van grond te voorkomen en veel minder vee.

Porthos

Omdat veehouders als zondebok worden gezien is er een uitkoopregeling. Maar waarom geen omschoolregeling, met garantie op behoud van inkomsten. De kosten daarvoor zijn vele malen lager dan welk Porthos project dan ook. Met Porthos wordt 1,5% van de jaarlijkse Nederlandse CO2 uitstoot opgeslagen in de Noordzee. Stoppen – of drastisch minderen – met vlees eten en boeren omscholen levert meer op voor het milieu en draagt positief bij aan het verminderen van de CO2 uitstoot. Wanneer elke Nederlander een vegetarisch dieet zou volgen c.a. 8,6 miljard kg CO2. Ofwel ruim driemaal Porthos.

Toegegeven, Porthos draagt bij aan de maatschappelijke waarde innovatie. De toegevoegde waarde per geïnvesteerde Euro is echter niet bijster hoog. Het gevoel bekruipt mij dan ook dat Porthos een noodzakelijk kwaad is om het voortbestaan van bedrijven in de haven van Rotterdam te rekken. Met een groen sausje eroverheen.

Disbalans

Klimaatverandering en verslechtering van het milieu vragen wereldwijd aandacht. Nederland behoort tot de welvarendste landen ter wereld en mede om die reden wordt er gekeken naar de maatregelen die Nederland op het gebied van klimaat en milieu neemt. Het ontbreekt aan een visie en aan logica. Althans, voor het grote publiek. Er is sprake van een disbalans tussen behoefte en acties.

Daar waar vooral wordt ingezet op technologische innovatie is juist natuurherstel in mijn beleving meer nodig. Het eerste heeft een verdienmodel. Het aanplanten van bomen en de natuur zijn gang laten gaan niet. Maar in gebieden waar natuur de kans krijgt zal de biodiversiteit onder de juiste omstandigheden herstellen. Milieu uit balans is een samenleving uit balans met als gevolg de mens uit balans. Een mens uit balans is het contact met de natuur kwijt en in staat om zichzelf te vernietigen. Door verkeerde afwegingen een onjuiste MKB-balans

Kansenmatrix

De wereld moet veranderen onder druk van een veranderend klimaat en een schrikbare afname van de biodiversiteit. Beide veroorzaakt door kapitalistisch denken en handelen onder het mom van oneindige economische groei. Dichter bij huis is het niet veel beter. Woningnood, zorg, voedsel, energie en sociale zekerheid staan allen onder druk. Het vertrouwen in politiek en instituties lijkt tot op het vriespunt gedaald. Het weerleggen van de focus op uitdagingen naar kansen biedt echter nieuw perspectief. Niet bezien vanuit oneindige economische (groene) groei, maar vanuit maatschappelijke waarden waarin jij jezelf kan herkennen.

Assetmanagement is in de kern risico gedreven. In veel organisaties waarvoor ik werkzaam ben ontstaat de wens om met het bedrijfswaardenmodel (afwegingskader voor het maken van de juiste investeringsbeslissingen) ook kansen te wegen. Een op risico gebaseerd kader is echter niet bedoeld voor het afwegen van kansen. Investeringsbeslissingen vinden hun legitimatie met name in risico’s. Wanneer een investeringsbeslissing de legitimiteit in een kans vind, dan is dat overwegend gebaseerd op de opportuniteit om veel geld te verdienen of te besparen. Ofwel economische groei te realiseren. De maatschappelijke en mondiale uitdagingen vragen echter om een bredere afweging dan enkel een financiële. Al is het maar omdat groei altijd samen gaat met meer verbruik van grondstoffen. De grootste mondiale uitdaging is niet meer, maar minder gebruik van grondstoffen.

Maatschappelijke kansenmatrix

Getracht is om de matrix zo leesbaar mogelijk te houden. Praktisch is daarom focus gelegd op effecten die optreden bij een voorziene maatregel / investeringsbeslissing. De matrix is niet af. Het is een eerste opzet met als doel een dialoog te starten en de matrix te verrijken. Focussen op risico’s is nuttig en noodzakelijk. De maatschappelijke uitdagingen waar we voor staan zijn echter zo omvangrijk dat risico’s verlammend werken en om die reden (vaak) worden genegeerd. Focus op kansen zijn hoopgevend en kunnen verandering juist aanjagen.

Kansenmatrix voor maatschappelijke waarden (klik voor een vergroting)
De matrix lezen

Links staan de effecten ofwel de opbrengsten. De gekozen woorden lopen van opportuniteit tot aan fenomenaal. Rechts de mogelijkheid van voorkomen (Bewust niet de kans van voorkomen omdat kans juist de uitkomst is van de matrix). Het snijpunt waar mogelijkheid opbrengsten samenkomen geeft de kans van de maatregel weer. De kansen lopen van Miniem (M) naar Bescheiden (B), Redelijk (R), Aanzienlijk (A) tot Veelbelovend (V).

In de matrix staan een aantal begrippen die een toelichting vragen. De afkorting e.t.u. staat voor en toekomstige uitdagingen. Met volatiliteit wordt in deze context bedoeld de mate waarin mensen vertrouwen hebben in hun eigen (economische) situatie. Een lage volatiliteit wijst op veel vertrouwen. Een hoge volatiliteit om weinig vertrouwen. M.O. staat voor Maatschappelijke Opbrengsten.

Vingeroefening met maatregelen

Alle uitdaging van vandaag te samen zijn fors. Het is eenvoudig om initiatieven die de uitdagingen het hoofd moeten bieden af te branden. Ingewikkelder wordt het om met een eigen visie te komen.

Bijvoorbeeld een visie op een maatschappij waarbij niet het economisch belang en bedrijven voorop worden gesteld, maar inwoners. Mensen staan centraal waarbij gelijkheid wordt nagestreefd. Mensen maken een economie in plaats van andersom.

Om de matrix te toetsen heb ik als vingeroefening een aantal (controversiële) maatregelen benoemd en vervolgens ingeschaald in de matrix. Daarbij heb ik altijd gekozen voor de mogelijkheid “waarschijnlijk.”

Onvoorwaardelijk basisinkomen

Iedereen heeft recht op zelfbeschikking. Dit kan gezien worden als een element van de persoonlijke vrijheid, en daarmee als een grondslag van mensenrechten. Het basisinkomen geeft ruimte en vrijheid om de eigen waarden na te streven. Dit is een grondrecht en zorgt voor duidelijkheid, inkomenszekerheid, minder stress en daartoe een betere gezondheid. Iedere inwoner van Nederland van 18 jaar en ouder heeft recht op een onvoorwaardelijk basisinkomen van € 2.000, – per maand. Dit is vrij te besteden. De samenstelling van het huishouden maakt daarbij niet uit. Deze maatregel is voorwaardelijk voor alle hier opvolgende maatregelen.

Het onvoorwaardelijk basisinkomen ingeschaald op de kansenmatrix

Deze maatregel kost heel veel geld. Er zijn ongeveer 13 miljoen 18+ inwoners die dus elk op jaarbasis € 24.000,- aan basisinkomen ontvangen. Zonder voorwaarden! Dat is een uitgave van ruim € 300 miljard per jaar. Het valt te bezien of de opbrengsten dit rechtvaardigen.

Vervallen toeslagen

Het onvoorwaardelijk basisinkomen biedt voldoende houvast dat toeslagen overbodig maakt. Uitkeringsinstanties en ~regels worden overbodig. Daarmee vervallen dus alle toeslagen als: kinderbijslag, ouderschapskorting, WW uitkeringen, zorg toeslag, bijstand, enzovoorts.

Het vervallen van toeslagen ingeschaald op de kansenmatrix

Deze maatregel draagt op zichzelf niets bij en biedt op alle waarden een minimale kans. Deze maatregel is vooral bedoeld om het onvoorwaardelijk basisinkomen mogelijk te maken. Met het wegvallen van het toeslagen apparaat wordt per jaar c.a € 90 miljard bespaart . De overheidsbegroting voor 2022 bedraagt € 353 miljard. Sociale zekerheid neemt daarvan 27% voor haar rekening (bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/inkomsten-en-uitgaven-van-het-rijk-2022) Dat schiet op.

Hervormen belastingen

Met het onvoorwaardelijk basisinkomen heeft iedere inwoner een sterke basis van waaruit eigen keuzes gemaakt kunnen worden. Mensen willen (maatschappelijke) zingeving en zullen werk doen dat bij hen past. Deze vrijheid kan enkel worden ervaren als iedereen bijdraagt aan de bekostiging ervan door eerlijke belasting en verdeling van kapitaal.

Daarom betaalt iedereen een eerlijke belasting. Tot een inkomen van € 25.000 is iedereen vrijgesteld van belasting.

  • Bedragen boven € 25.000 en tot € 50.000 wordt 40% belasting afgedragen.
  • Alles boven € 50.000 wordt belast met 75%.

Dit inkomen is inclusief het basisinkomen en staat los van één of meerpersoonshuishoudens. Thuiswonende kinderen zijn uitgezonderd.

Het hervormen van belastingen ingeschaald op de kansenmatrix

Werken draagt bij aan zingeving. Vanuit dat perspectief kunnen hoge lonen progressief worden belast. Net als nu, maar dan met hogere schijven. Een inkomen van € 150.000 bovenop het basisinkomen geeft een belastingdruk van (25 x 0,4) + (125 x 0,75) = € 103.000. Het netto inkomen bedraagt dan € 71.000,-

De rijksinkomsten bedragen in 2022 334 miljard. Deze zouden dus fors toenemen. Zo fors, dat het basisinkomen inmiddels is gerechtvaardigd. Met deze forse belasting krijg je wel iets terug: gratis zorg én onderwijs.

Geen aftrekposten

In het verlengde van de hervorming: eenvoud is troef! Het ontwijken van belasting moet worden uitgebannen. Daarmee kan bijvoorbeeld een rem worden gezet op de stijging van vastgoed als gevolg van de leencapaciteit door aftrek. De aftrek van hypotheekrente wordt per direct stopgezet.

Geen aftrekposten en de inschaling op de kansenmatrix

Wanneer de hypotheekrente wordt stopgezet is een aanvullende maatregel nodig om tot een eerlijkere verdeling van welvaart te komen.

Stimuleren van duurzame bouw

Een hypotheek mag maximaal 90% van de getaxeerde woningwaarde bedragen wanneer deze duurzaam is gebouwd. De hoogte van dit percentage wordt lager naarmate het materiaalgebruik voor woningen minder duurzaam is. Duurzaamheid geldt ook voor het verkrijgen en transport van materialen.

Voor panden die niet duurzaam zijn is meer eigen vermogen nodig. Starters op de woningmarkt hebben vanaf 18 jaar kunnen sparen mede door het basisinkomen waardoor het toetreden tot de woningmarkt makkelijker is. Prijzen van vastgoed zullen minder snel stijgen. Overwaardering valt weg.

Er dient een rem gezet te worden op de prijsontwikkeling van (duurzame) materialen. Niet door een plafond, maar wederom door eerlijke belasting van bedrijven.

De inschaling van het stimuleren van duurzame bouw
Inzet pensioenreserves

De bekostiging van de maatschappelijke verduurzaming mag niet worden afgewend op de jonge generatie daar zij niet of nauwelijks hebben bijgedragen aan de toestand van het huidige milieu en klimaat. Pensioenreserves inzetten voorkomt dit. Er is geen armoedeval door het onvoorwaardelijk basisinkomen. Dit moet in de wet verankerd zijn.

De opgebouwde pensioenen kunnen geheel of gedeeltelijk worden gebruikt voor het verduurzamen van huidig en nieuw vastgoed. Deze mogelijkheid kan door de eigenaar van het pensioen zelf worden gekozen en is niet verplicht.

De inzet van pensioenreserves hebben een flinke impact volgens de kansenmatrix

Ook voor de pensioenuitkering geldt dezelfde progressieve belasting.

Gelijkgeschakelde belastingtarieven voor bedrijven

Bedrijven betalen volledige belasting. Wereldwijd worden belasting tarieven voor multinationals gelijkgeschakeld. Een korting geldt voor multinationals die de wereld zichtbaar vergroenen.

Gelijkschakelen heeft enerzijds tot doel om te voorkomen van het uitspelen van landen tegen elkaar. Bijvoorbeeld door te dreigen de productie naar andere landen te verplaatsen. Ook moet het lage lonen en schending van mensenrechten voorkomen. Duurzame (sociale) innovatie kan op deze manier worden bevorderd.

Nederland kan als ontwikkeld land met een infrastructuur die zich kan meten met de beste ter wereld natuurlijk ook hogere belastingen voor bedrijven veroorloven.

Als multinationals nu eens echt belasting zouden betalen

Bedrijven die bezig blijven met moreel verwerpelijke constructies snijden zichzelf mogelijk in de vingers. Werknemers zijn eerder geneigd te kiezen voor werk dat dichter bij henzelf en de eigen waarden ligt. Door het onvoorwaardelijk basisinkomen is er voor mensen geen of minder afhankelijkheid van werkgevers. De mens staat centraal!

Transitie boerenbedrijf

Het stikstofdebat kan natuurlijk niet ontbreken. Het debat werkt verlammend. Meerdere decennia is de impact van voornamelijk veeteelt gebagatelliseerd ten gunste van met name grotere bedrijven en ten kosten van het welzijn van mens dier en natuur. Boeren moeten om. Maar niet door sancties en een destructief overheid-narratief en dito beleid.

Boeren zijn de nieuwe rijken en hebben een maximale maatschappelijke bijdrage. Boeren dienen maximaal gefaciliteerd te worden in deze transitie waarbij vee vervangen zal worden voor planten en de wijze van verbouwen eveneens. Voedselbossen, technologische kweekinnovaties, etc.

De transitie van het boerenbedrijf biedt zeer grote kansen op alle waarden in de kansenmatrix

Voor de transitie van het boerenbedrijf dient 7 jaar te worden uitgetrokken om de natuurlijke omgeving de tijd te geven zichzelf in te regelen. Zo kunnen diverse soorten vóór én met elkaar vanuit balans samenwerken en tot bloei komen binnen één groot ecosysteem.

7 jaar

7 jaar is een wetmatigheid. Ook wanneer deze vingeroefening daadwerkelijk manifest zou worden duurt het 7 jaar voordat een dergelijke transitie tot rust komt en kan bloeien en groeien. Met ieder mens zijn bijdrage daaraan.

Welke maatregelen zou jij op de kansenmatrix willen projecteren?

Decharge met een glimlach

De stuurgroep van een project verleend decharge als een project (succesvol) is afgerond. Het is een manier om formeel stil te staan bij de successen van het project. En om vast te stellen dat aan de eisen en verwachtingen van het project voldaan.

Decharge met een glimlach

Het verlenen van een decharge – laten we het de formele afronding noemen – mocht ik afgelopen week meemaken bij Waternet. Een kort maar hevig project waarin ruim 40 medewerkers hun input voor hebben geleverd. In krap vier maanden tijd is van alle beheerobjecten over alle technische installaties een risicoprofiel vastgesteld bij functioneel falen. De resultaten hebben letterlijk geleid tot een glimlach. Zowel bij de stuurgroep als bij het management.

Beeldvorming

Waternet streeft naar een excellent en toekomstbestendig beheer van de watercyclus en gebruikt daarvoor de methodiek van Assetmanagement. Assetmanagement gaat over keuzes maken. Keuzes die moeten leiden tot een optimale bijdrage in het functioneren van een veilige en schone leefomgeving. Voor Waternet staan daarbij de waterketen, het watersysteem en drinkwater centraal. Waternet wil assetmanagement mede vormgeven door slim gebruik te maken van data. Zodat steeds beter onderbouwd kan worden waarom en welke keuzes er gemaakt worden. De keuzes voor maatregelen die nodig zijn om te blijven voldoen aan de wettelijke taken, maar ook in het streven een duurzame en betrouwbare partner te zijn voor Amsterdam en AGV. Om samen te werken aan het doel een veilige en schone leefomgeving te verkrijgen én te behouden.

In de strategische assetmanagementplannen (SAMP) van Waternet zijn de doelen beschreven en uitgewerkt. Ze vormen de kapstok van alle keuzes (investeringen, vervangingen, onderhoud, etc.) die Waternet maakt. Uitgaande van het principe dat je een euro slechts één keer kan uitgeven, streeft Waternet niet alleen naar het maken van de juiste keuzes, maar ook naar de grootste toegevoegde “waarde” van die euro. Dat doet ze door “waarde” als meer te beschouwen dan enkel financiële waarde. Voor publieke voorzieningen als infrastructuren spelen namelijk ook andere waarden een rol zoals bijvoorbeeld: Veiligheid, Milieu en omgeving en Imago en dienstverlening.

Feature risicoprofielen

Door mogelijke gebeurtenissen (risico’s) te wegen aan de hand van deze waarden (bedrijfswaarden) is Waternet in staat om – in combinatie met kosten en gewenste prestaties – een oordeel te geven of een gebeurtenis acceptabel is of niet indien deze zich ondanks alle inspanningen toch voordoet. Het in kaart brengen van mogelijke gebeurtenissen biedt de mogelijkheid maatregelen en andere activiteiten te nemen.

Met de feature “risicoprofielen beheerobjecten” is op een slimme manier invulling gegeven aan het aspect risico’s. De doelstelling om assetmanagement werkbaar te maken op een data-gedreven manier in 2024 vraagt om inzicht in de staat van de assets en welke risico’s die assets kunnen hebben op de bedrijfswaarden van Waternet. De assets dienen de waarden – en dus doelen – te ondersteunen in plaats van te ondermijnen bij uitval.

Slim prioriteren is de titel van het adviesrapport
Slim prioriteren is de titel van het adviesrapport
Werkwijze

Waternet heeft een enorme hoeveelheid ervaringskennis die al dan niet is vastgelegd in diverse systemen en werkwijzen. Om een antwoord te geven op de vraag welke assets data-gedreven moeten zijn ingericht in 2024 moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan.

  1. Het is nodig om de verschillende bronnen van kennis (en data) vergelijkbaar te maken.
  2. Er wordt een uitspraak gedaan over de criticaliteit van de beheerobjecten onderling (binnen een assetgroep) en in een vergelijk met beheerobjecten (tussen assetgroepen).
  3. De kapstok is het bedrijfswaardenmodel van Waternet.
  4. Deze waarden zijn op een eenduidige wijze geïnterpreteerd.
Invulling van de voorwaarden

Ad1. De opzet van één format (lijst met beheerobjecten en onderscheidende criteria) voor alle assetgroepen maakt een snel vergelijk mogelijk. Daarbij is bewust ruimte gelaten voor bestaande informatie en lopende projecten en initiatieven. Iedereen werkt op eenzelfde wijze toe naar het resultaat per assetgroep.

Ad2. Met voorbeelden en bijeenkomsten is uitleg gegeven over het belang van onderscheidende criteria. Ook is er een team stand-by om zo nodig directe ondersteuning te bieden en/of deels te ontzorgen. Er wordt gewerkt met onderscheidende criteria om afzonderlijk behandelen van beheerobjecten te voorkomen. Wel worden de beheerobjecten als generiek beschouwd bij het bepalen van het risicoprofiel. Het risicoprofiel geldt dan in principe voor elk beheerobject (bijvoorbeeld voor elk gemaal), maar de onderscheidende criteria bepalen de mate waarin elk gemaal bijdraagt aan dat generieke risico.

Ad3. Om een vergelijk binnen en tussen assetgroepen te kunnen maken is eenduidigheid nodig. De bedrijfswaarden van Waternet zijn de kapstok voor het nemen van besluiten. De risicoprofielen zijn uitgedrukt in een monetair equivalent van de verschillende risico’s per bedrijfswaarde die optreden bij uitval van een beheerobject. Dit equivalent is afgeleid van de bedrijfswaarden en wordt voor iedere assetgroep op eenzelfde wijze geïnterpreteerd. Het equivalent maakt een vergelijk binnen en buiten de assetgroepen mogelijk en geeft een financiële waarde aan de risico’s en daarmee nieuwe inzichten.

Ad4. Een vergelijk valt of staat met de interpretatie van de invulling om tot dat vergelijk te komen. Er is een beroep gedaan op de kennis en kunde van vele specialisten op diverse terreinen om de risicoprofielen vanuit verschillende perspectieven te kunnen belichten. De opzet van de bedrijfswaardenmatrix van Waternet verkleind de kans op foutieve invulling door interpretatieverschillen. Dit traject is zoveel mogelijk begeleid.

Resultaat

De aanpak is heel effectief geweest en heeft antwoord gegeven op de vragen uit de werkwijze. Het toepasbaar maken van de bedrijfswaarden~ / risicomatrix op een zelfde wijze over alle assetgroepen is niet eerder op deze manier aangepakt. Het is nu mogelijk geworden een onderling vergelijk van beheerobjecten binnen assetgroepen en tussen assetgroepen te maken. Er zijn directe aanbevelingen gedaan (in lijn met de opdracht) en indirecte aanbeveling ten aanzien van de algehele bedrijfsvoering. Terecht een decharge met een glimlach!

Wil je meer weten, neem dan gerust contact op.