Ik dacht dat de eerste podcast die ik zou meemaken er eentje zou zijn van Jeroen Blijsie. Maker van de facilitator podcast. Deze staat echter voor vrijdag 4 april op de planning. Kort nadat ik gevraagd werd om hieraan bij te dragen belde Coen Bavinck me voor een andere podcast. Die Van het gebaande Padcast.
De podcast met mij is net 10 minuten onderweg als mijn telefoon gaat. Het ziekenhuis belt. Met heftig nieuws. Mijn heup moet vervangen worden. Het is even slikken, maar ik wil doorgaan met de podcast. Wat volgde was een indringend gesprek over gezondheid, de Camino naar Santiago de Compostella, assetmanagement, het basisinkomen, faciliteren binnen LEF en uiteindelijk over wat er nodig is om moedige keuzes te maken.
De podcast was gepland als een interessant (maar best analytische) gesprek over hoe je assetmanagement technieken kunt inzetten om moedige beslissingen te nemen die altijd opkomen bij innovaties. Maar het werd veel persoonlijker. En echter.
Foto: Coen Bavinck
Een mooie eerste ervaring die bovendien heel leuk was om mee te maken. Soms zoeken naar woorden en op andere momenten kwamen ze vanzelf. Van het gebaande Padcast: Luister je mee?
In assetmanagement, waar keuzes zich vaak bevinden op het snijvlak van kosten, risico’s en prestaties, dient het concept van “maximale spijt” als een innerlijk kompas. Het draait om het voorkomen van situaties waarin een besluit dat op dat moment logisch leek, achteraf juist tot grote nadelen of zelfs desastreuze gevolgen leidt.
Maximale spijt treedt op wanneer investeringen of onderhoud worden uitgesteld om kosten te besparen, terwijl dit later tot hogere uitgaven, veiligheidsrisico’s of operationele verstoringen leidt, met zichtbare impact op de bedrijfswaarden.
Maximale spijt komt vooral naar voren bij beslissingen die op basis van huidige omstandigheden of budgettaire druk worden gemaakt, maar achteraf grote problemen veroorzaken. Denk aan kostenbesparende maatregelen die uiteindelijk leiden tot storingen of faalincidenten, die duurder uitpakken dan de oorspronkelijke besparing. In zulke keuzes onder onzekerheid spelen risicoanalyse en scenario’s een sleutelrol: ze helpen de potentiële schade en de kans daarop in te schatten.
Keuzes onder onzekerheid
Bij keuzes onder onzekerheid wordt vaak gewerkt met “Forecasting” scenario’s – denkbeelden van de toekomst die helpen de gevolgen van beslissingen te verkennen. Stel dat een assetmanager moet beslissen over het vervangen van verouderde installaties op een afvalwaterzuivering. De apparatuur functioneert nog, maar storingen nemen toe. De opties zijn om direct te vervangen of enkele jaren te wachten, met het risico dat storingen verergeren. Hoewel wachten financieel aantrekkelijk kan lijken, kan maximale spijt zich voordoen als een ernstige storing later leidt tot hoge reparatiekosten, procesverstoringen en mogelijk ook milieuschade.
Vergelijkbaar is het besluit om onderhoud aan een cruciale pompinstallatie uit te stellen. Een pomp die jarenlang probleemloos draait, lijkt nu geen directe aandacht te vragen – waarom juist nu onderhoud uitvoeren? Toch kan het uitstellen van die maatregel maximale spijt veroorzaken, vooral als de pomp tijdens hevige regenval onverwacht uitvalt. De herstelkosten kunnen uiteindelijk hoger zijn dan gepland onderhoud, en het zuiveringsproces kan ontregeld raken, met milieu- en gezondheidsschade als gevolg. Achteraf wordt duidelijk dat een preventieve investering de meest duurzame keuze was.
Lange termijn keuzes
Maximale spijt ontstaat als keuzes te veel op de korte termijn zijn gericht en het grotere plaatje van veerkracht en betrouwbaarheid uit het oog wordt verloren. Sommige maatregelen lijken kostbaar, maar voorkomen juist spijt en hoge herstelkosten in de toekomst. Door risico’s en lange-termijnimplicaties helder te overzien, nemen assetmanagers beslissingen die niet alleen het systeem, maar ook hun eigen gemoedsrust beschermen.
In assetmanagement wordt de “regret-minimizing” benadering vaak toegepast. Dit betekent dat keuzes worden beoordeeld op hun voordelen, maar juist ook op de potentiële negatieve uitkomsten in het slechtst denkbare scenario. Door deze aanpak wordt maximale spijt proactief verminderd: beslissingen worden genomen met het oog op het vermijden van spijt op de lange termijn, zelfs als de risico’s in eerste instantie klein lijken. Dit vereist inzicht in de assets én in externe factoren zoals klimaatverandering, technologieveroudering en veranderende regelgeving, die elk de kans op spijt kunnen vergroten.
Op die manier ontstaan keuzes die de lange termijn en de toekomstbestendigheid van assets vooropstellen. In plaats van uitsluitend te sturen op korte termijn financiële voordelen, worden ook toekomstige onzekerheden meegenomen. Het is daarmee niet alleen een kwestie van verstandig beheer, maar ook van een zekere nederigheid: accepteren dat we niet alle toekomstige risico’s kunnen voorzien, maar wél zorgvuldig kunnen anticiperen op wat we later écht niet willen betreuren.
Maximale spijt in vier stappen
Op hoofdlijnen worden de volgende vier stappen doorlopen.
Definieer alternatieve maatregelen
Eerst bepaal je welke maatregelen of investeringen mogelijk zijn om je asset(s) te beheren.
Stel scenario’s op
Vervolgens breng je mogelijke scenario’s of uitkomsten in beeld. Bijvoorbeeld scenario’s met verschillende economische omstandigheden, kostenontwikkelingen, effecten op de omgeving of degradaties van de asset(s).
Bereken uitkomsten en spijt per scenario
Voor elk scenario bepaal je wat de uitkomst zou zijn van elke maatregel. Voor de “spijt” bereken je per scenario het verschil tussen de uitkomst van de gekozen maatregel en de uitkomst van de best mogelijke maatregel in dat scenario.
Identificeer maximale spijt
Bepaal per maatregel het ergste spijtscenario. De maatregel met de laagste maximale spijt wordt vervolgens vaak als de beste keuze beschouwd, omdat het de meest robuuste optie is die je beschermt tegen de slechtste resultaten.
je probeert met deze stappen dus een maatregel te kiezen waarmee je in het slechtste geval de minste spijt hebt.
Maximale Spijt als innerlijk kompas is dan misschien niet het meest aansprekend. Het voorkomt wel een innerlijk conflict en de handen in het haar wanneer de gekozen maatregel uiteindelijk toch verkeerd blijkt.
Vorig jaar dook er opnieuw een opvallend getal op in de media: 0,0003 graden minder opwarming als resultaat van de inspanningen om in 2050 een CO2reductie van 49% te realiseren. In 2017 werd dit getal al eerder geïntroduceerd door wetenschapsjournalist Marcel Crok.
Die nieuwe aandacht was even slikken. Vooral omdat ik een scenario van 3 graden opwarming in 2050 met het huidige klimaatbeleid niet onrealistisch vind. Door positieve terugkoppeling van ingrijpende klimatologische veranderingen stijgt de opwarming eerder logaritmisch dan lineair. Begin deze eeuw dacht men nog dat 1,5 graad opwarming rond 2100 haalbaar was, maar in 2015 was de mondiale temperatuur al met 1 graad gestegen. Datzelfde jaar waarin het 1,5 graden doel van Parijs werd afgesproken.
Als de Nederlandse bijdrage slechts 0,0003 graden betreft, wat is dan de bijdrage van de rest van de wereld? Nederland is per hoofd van de bevolking geen topbijdrager, maar we staan ook zeker niet onderaan; eerder in de bovenste helft van de ranglijst. Met een eenvoudige berekening (wet van de grote getallen) kan de mondiale impact van soortgelijk Nederlands beleid worden uitgerekend. De wereldbevolking telt 9 miljard mensen, waarvan 18 miljoen in Nederland. Dat betekent dat de wereldbevolking 500 keer zo groot is als die van Nederland. Dus, 0,0003 graden x 500 levert een mondiale 0,15 graad minder opwarming op.
Alle aannames ten spijt, ik weet niet hoe ik hier een positieve businesscase van 2 graden van kan maken. Dit roept de vraag op naar de oorzaken van klimaatverandering, niet om deze te ontkennen, maar om ons te verdiepen in de juiste maatregelen. Als die er zijn! Dit brengt mij op twee hypotheses.
Hypothese 1: Onvoldoende invloed van menselijke maatregelen
Klimaatverandering gaat sneller dan ooit in de verre geschiedenis is voorgekomen, en de mens lijkt de oorzaak te zijn. Maar met de voorgenomen maatregelen kan de mens de temperatuurstijging niet voldoende beïnvloeden. Naast CO2 zijn er meer klimaatversterkende stoffen zoals methaan (CH4). De mens veroorzaakt bovendien enorme schade aan natuur en biodiversiteit door excessief verbruik van grondstoffen, kaalkap, vervuiling en bovenal winstbejag. De aarde raakt daardoor in disbalans. Sinds de industriële revolutie zijn enorme hoeveelheden CO2 uitgestoten, terwijl de hoeveelheid natuur die CO2 kan vasthouden, is gedecimeerd. Dit geldt zowel op land als in water. De focus op CO2 is daarmee de grootste afleider van het werkelijke probleem.
Hypothese 2: Holistisch perspectief
Vanuit een holistisch perspectief kunnen we moeder aarde beschouwen als een levend lichaam met een eigen energie en afweermechanisme. De aarde is bedekt met ondergrondse netwerken van natuurlijke verbindingen, vergelijkbaar met het menselijk lichaam. Disbalans, bijvoorbeeld in de vorm van een bacteriële infectie, stelt het lichaam in staat zich daartegen te wapenen. Dit uit zich in koorts en andere processen die het lichaam weer in balans brengen. Excessief grondstoffengebruik heeft de balans zodanig verstoord dat de mens de aarde parasiteert. Moeder aarde heeft haar eigen afweermechanisme, vergelijkbaar met koorts. Het duurt alleen wat langer, maar is snel genoeg om merkbaar te zijn. Deze hypothese vind ik persoonlijk het meest intrigerend omdat het ons enorm uitdaagt buiten de eigen conventies te kijken. Het onbekende in.
De holistische hypothese wordt waarschijnlijk snel als onzinnig afgedaan. Maar de wereld in een diepe schuldencrisis storten voor minimale mondiale invloed lijkt minstens zo ridicuul. Het zou fijn zijn als er echte maatregelen komen en een eerlijk en volledig verhaal. Tot die tijd moeten we ons voorbereiden op een wereld waarin de temperatuur 3 graden is gestegen in 2050. Wen er maar aan!
Klimaatverandering is alom aanwezig, maar zodra we met 0,0003 graden gaan rekenen, houden we onszelf voor de gek. Behalve de lachende derde die de financiering voor klimaatverandering regelt. Klimaatverandering is mogelijk iets dat we moeten ondergaan. De wereld is nu eenmaal niet maakbaar. Ik zou willen dat het anders was. We kunnen wel de natuur weer op één zetten. Om zo snel mogelijk de hoeveelheid CO2 alsnog op te nemen die anders nog decennia in de atmosfeer zal blijven. Met alle gevolgen van dien.
wat is jouw hypothese?
Heb jij een aanvullende hypothese over hoe we het probleem van klimaatverandering kunnen aanpakken of waarom het huidige beleid tekortschiet? Deel het, want we hebben nieuwe ideeën en inzichten nodig om zinvol maatregelen te nemen. Of gaan we allemaal op deze manier wintersport beleven?
