Assetmanagement inrichten in een organisatie is leuk en uitdagend. Welke uitdagingen lopen organisaties zoal tegenaan? Deze week de 3e aanjager, ontlopen van verlamming.
Basis op orde
Een belangrijke voorwaarde voor het uitvoeren van assetmanagement is dat je beschikt over de juiste informatie om besluiten te kunnen nemen. Dit is het hebben van de ‘basis op orde.’ Dat de basis op orde moet zijn is even logisch als verwerpelijk. Het succes van assetmanagement wordt mede bepaald door het exact weten wat de staat van de assets is. In veel organisaties wordt het gebrek aan informatie over assets erkend. Als de gewenste informatie wel voorhanden is, wordt getwijfeld aan de juistheid ervan. Twijfel over informatie maakt dat er keuzes gemaakt moeten worden waarbij er sprake is van onzekerheid. Dat is nog wel te overzien hoewel het risico hoog kan zijn. Nog los van de optredende verlamming in de besluitvorming.
Schaduwinformatie
Veelal is er de wens om de informatie centraal te verzamelen en te ontsluiten. Serviceproviders die worden geconfronteerd met onjuiste informatie worden blootgesteld aan potentieel gevaarlijke situaties. Onjuiste informatie is dus een risico! Het is niet vreemd dat als gevolg daarvan decentrale schaduwinformatie wordt bijgehouden, niet zelden thuis op de privécomputer van een medewerker. Dit is onwenselijk in het nastreven van centralisatie. En dus is vaak de eerste praktische stap bij de implementatie van assetmanagement dat de basis op orde moet zijn.
Daar knelt het. Het weerhoudt organisaties ervan om over rollen en verantwoordelijkheden te praten. Laat staan het inrichten ervan. Het is ook een geldig excuus om geen besluiten te nemen. Er moet veel inspanning geleverd worden om de informatie goed te krijgen. De inspanning levert veel op aan goodwill. Iedere – van informatie afhankelijke – serviceprovider zal blij zijn wanneer informatie als helpend wordt ervaren om het werk goed en veilig uit te voeren.
Toegankelijke informatie
Neem ze echter niet kwalijk als er met de nodige scepsis en ervaringen uit het verleden de schaduwinformatie af en toe uit de kast komt. Basis op orde vraagt namelijk heel veel inspanning. Niet enkel het verkrijgen van de juiste informatie. Juist het toegankelijk maken van die informatie is belangrijk. IT systemen kunnen en moeten daarbij ondersteunen. Dat maakt basis op orde een veel duurdere exercitie dan vooraf gedacht. Ook dat werkt tot verlamming. En zo kan je heel lang om de hete brei heen draaien. En als je de juiste informatie hebt, dan volgt nog het planmatig de assets in de gewenste staat brengen.
Een goede basis is belangrijk, maar waak voor verlamming. Een wandeltocht van 1000 mijl begint met een eerste stap (Lao Tse). Bovendien: “met 50% van de informatie kunnen nog altijd 100% keuzes worden gemaakt.”
Assetmanagement inrichten in een organisatie is leuk en uitdagend. Welke uitdagingen lopen organisaties zoal tegenaan? Deze week de 2e aanjager, het rollenspel.
rollenspel
Assetmanagement gaat over keuzes maken. Om tot die keuzes te komen zijn er verschillende processen die doorlopen worden. Deels ondersteund door tools en deels door afspraken. Assetmanagement kan heel klein zijn, maar ook heel groot. Dat is afhankelijk van wat een organisatie wel en niet wil scharen onder de assetmanagement processen.
Onduidelijkheid
Een beetje assetmanagement organisatie onderscheidt drie rollen met elk hun eigen verantwoordelijkheden. Dit zijn de asset eigenaar, asset manager en de service provider (dienstverlener). Veel organisaties die aan de slag willen met assetmanagement hebben deze rollen niet belegd en daarmee is meteen een onduidelijkheid gecreëerd. Meestal wordt juist de strategische rol (asset eigenaar) onvoldoende opgepakt. Dit gat wordt opgevuld door medewerkers met een tactisch rol of taak (asset manager) maar deze loopt tegen de grenzen van bevoegdheid aan. Daarmee wordt assetmanagement een werkwijze die adviseurs assetmanagement graag willen adopteren, maar de mogelijkheden ontbreekt ze echter om dit volledig te doen. Besluiten over welke investeringen nodig zijn gaat dan nog altijd op eenzelfde manier als voorheen.
Bovendien zijn deze besluiten niet (aantoonbaar) in lijn en geprioriteerd met wat de organisatie echt belangrijk vindt. Dit kan heel lang worden volgehouden. Soms jaren. Wat ontbreekt is een duidelijk kader voor afweging (bedrijfswaardenmodel) en leiderschap.
Onduidelijkheid zorgt voor valse verantwoordelijkheid, doordat er een hiërarchie wordt gecreëerd tussen rollen. Een hiërarchie in functies is te begrijpen, maar in rollen? Het is niet voor het eerst dat operationele medewerkers (service provider) zich niet serieus genomen voelen, ondanks de vaak vele jaren ervaring. Is dat een afwezigheid van aandacht?
Belangrijk is dus de afspraak over wat de primaire focus is van de drie rollen. Als aanjager faciliteer ik bij opdrachtgevers regelmatig een rollenmatrix die ze zelf compleet moeten maken én doorleven. Het mooie is dat er zoveel duidelijkheid optreedt dat het rollenspel in de dagen erna begint met het juiste gesprek op het juiste niveau.
Compleet maken van de rollenmatrix (foto Eric Voost; Waternet)
Focus
De primaire focus van de asset eigenaar is de juiste
richting aangeven. Rekening houdend met de verwachtingen van de belanghebbenden
van de organisatie.
Voor de asset manager zou de primaire focus moeten liggen op de goede dingen doen. De asset manager bepaalt “wat” de organisatie moet doen.
De service provider bepaalt het “hoe” en de primaire focus is om dit zo slim mogelijk doen.
Dat de asset eigenaar de richting aangeeft, betekent ook dat
de eigenaar aangeeft welke prestaties worden verlangd en welk risiconiveau nog
acceptabel is voor de omgeving waarin de asset eigenaar zich bevindt.
Omdat de “wat” vraag enkel beantwoord kan worden aan de hand van risico’s en kansen, is het risicomanagement een typische verantwoordelijkheid van de asset manager. Daar heeft hij hulp bij nodig. Enerzijds van de service provider (technische aspecten) maar zeker ook van die mensen die de omgeving kennen. Vanuit de risico’s worden nieuwe mitigerende maatregelen bedacht. De service provider zorgt voor de juiste uitvoering van de maatregelen. De verzamelde informatie is weer van belang voor het in kaart brengen van de risico’s.
Asset manager en service provider kunnen dus niet zonder elkaar. Daarbij is niet gezegd dat deze rollen bij slechts één partij zijn onder gebracht. Vaak zijn er meerdere service providers, net zoals er meerdere asset managers kunnen zijn. De asset eigenaar staat op zich. Er is er maar een die de richting bepaald!
En diegene die de richting bepaalt, bepaalt ook het beschikbare budget. In het ideale geval aan de service provider. Dit zorgt ervoor dat de rolverdeling duidelijk blijft, er geen afhankelijkheid en geen valse verantwoordelijkheid ontstaat.
Wereldwaarden als vertrekpunt om het klimaat aan te pakken
Waarom staken de boeren? Ik denk dat ik het wel begrijp. Wat de boer levert moet duurzamer, diervriendelijker, schoner, kwalitatief beter, milieuvriendelijker en bovenal goedkoper. Al jaren is dit het credo en boeren zijn het nu zat om ook nog de schuld van de klimaatproblematiek in de schoenen te krijgen. Maar zijn de boeren wel onze blinde vlek?
Verantwoordelijk
Wie is verantwoordelijk voor de kramp die de boeren voelen? De overheid kan het niet zijn. Zeker, de overheid stelt steeds strengere eisen op en verzacht de pijn met subsidies. Naarmate het maatschappelijke bewustzijn groeit worden de eisen voor de boeren strenger, maar is dat niet de taak van de overheid? Zijn het de supermarktketens? Zij zijn in ieder geval wel verantwoordelijk voor het drukken van de prijzen. Boeren moeten steeds goedkoper produceren. Daarbij moet de kwaliteit van alles hoog zijn om het geleverde te kunnen verkopen. Paprika’s met een gekke vorm leveren niets op. Qua smaak is er niets mis mee. Er zijn supermarkten die hier handig op inspelen. Door grote partijen op te kopen (voor weinig) en dit alsnog in de verkoop aan te bieden. Dit doen ze om voedselverspilling te voorkomen. Het wordt hoog tijd dat boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun product. Dan ontstaat er ook ruimte om eerlijker en (dier)vriendelijker te produceren.
We doen het zelf
Echter dan moet de consument wel bereid zijn dit te betalen.
De werkelijke oorzaak van het klimaatprobleem ligt niet bij boeren, bouwers of
de luchtvaart. Deze ligt bij ons. Wij zijn zelf de oorzaak van de ellende die
op ons af komt. We consumeren te veel en we denken vanuit de eigen nationale
identiteit. Mag je dat ons kwalijk nemen? Zeker wel. In een maatschappij of
wereld waarin we leren dat consumeren goed is voor de economie en alles draait
om economische groei is dat wat we massaal gaan doen. Gaan we als Westerse
inwoners minder consumeren – wat in mijn beleving dringend nodig is – dan heeft
dat effect op alles en met de huidige kapitalistische eisen en wensen zal dat
leiden tot economische krimp. Het leidt tot vragen of het huidige
kapitalistische systeem en de waarden die we eraan hechten op deze wijze nog
wel levensvatbaar is. Het lijkt dringend aan vervanging toe. Niet alleen op
nationaal niveau, maar op wereldschaal.
Het is een uitdaging om een geïndoctrineerd wereldbeeld te veranderen. Overheden hebben hier een belangrijke verantwoordelijkheid. Dat ontslaat ons niet van de eigen verantwoordelijkheid. Populistische taal dat een land als Nederland geen invloed heeft op het klimaat is in getallen en slagkracht juist, maar het argument is een grote dooddoener voor iedere vernieuwing en verbetering. Het argument legt wel een dieper probleem direct bloot. Het oprukkend nationalisme. Het is niet toevallig dat nationaal ingestelde politieke partijen en klimaatontkenning vaak hand in hand gaan. In de huidige opzet kunnen nationale instellingen niets uitrichten omdat er geen juiste structuur is om de uitdagingen waar we als mensheid voor staan aan te pakken.
Technologie
Nationale belangen conflicteren met elkaar. Enkel bij een
wereldwijde dreiging waar geen land onderuit kan, ontstaat samenwerking en
kunnen flinke stappen gezet worden. De eerste en tweede wereldoorlog hebben
ontzettend veel technologische ontwikkelingen teweeg gebracht vanuit een
nationalistisch oogpunt. Een belangrijke ontwikkeling in de geschiedenis is de
nucleaire bom. Het is niet voor niets dat er nu al 75 jaar geen oorlog meer op
een dergelijke schaal is gevoerd. De dreiging van een nucleaire bom is zo groot
dat we wel tien keer nadenken om op de knop te drukken. Met klimaat is dat
anders. Landen die aan zee grenzen hebben direct last van een stijging van de
zeespiegel. Landen die dat niet hebben, en ook nog eens olie en of gas leveren
hebben heel andere belangen. Waarom zouden die zich druk maken over het
klimaat. Het is een zich langzaam manifesterend fenomeen in tegenstelling tot
een nucleaire bom. Dat is een instant vernietiging.
Overheden gaan zich pas druk maken als de economie dreigt stil te vallen. En dat voorkomt ze door innovatie van technologie te stimuleren. Er heerst een geloof dat met technologie de wereldproblematiek kan worden opgelost. Zeker, het kan bijdragen de wereld een beetje mooier en schoner te maken. Maar het neemt de oorzaken niet weg. De Ocean Cleanup is een fantastisch initiatief, met helaas ook negatieve effecten. Daar moeten we mee dealen. Het doel om de oceanen vrij te maken van plastic is uiterst nobel, maar het lost niet het huidige wereldwijde gebruik van plastic op. Plastic werd grofweg 150 jaar geleden gezien als een fantastische technologische ontwikkeling. Het was licht van gewicht, goedkoop en bleef lang goed. De toepassingen zijn eindeloos. De nadelen kennen we inmiddels ook.
Aftroeven
Ook wat technologie aangaat lijkt er een race te zijn ontstaan tussen nationaliteiten om elkaar af te troeven. Wederom is het kapitalisme de motor achter dit verschijnsel. Het geeft macht en zeggenschap. Dit is vermoedelijk ook het drijvende idee achter de beursgang van Saudi Aramco, het grootste oliebedrijf ter wereld. Er is kapitaal nodig om Saudi Arabië minder afhankelijk te laten zijn van olie in de toekomst door te investeren in nieuwe banen en technologieën. Gezien de rijkdom van het oliebedrijf zullen er vast veel beleggers zijn die hier brood in zien. Toch kan de vraag gesteld worden of de tijd van deze oliereus niet gewoon voorbij is. Wat maakt dat zij beter in staat zijn te investeren in een betere toekomst dan anderen. De geschiedenis laat een ander beeld zien.
Een andere strijd die nu gaande is gaat o.a. over Artificiële Intelligentie. Nederland doet ook mee en heeft 2 miljard beschikbaar gesteld om een voorloper te blijven. Ook hier weer een kapitalistische drijfveer. Je plek veroveren en behouden in een nabije mogelijke toekomst. Misschien kan de Nederlandse overheid het beter beschikbaar stellen om het CO2 en stikstofprobleem aan te pakken en ervoor zorgen dat er ook een aantrekkelijke toekomst is en dat we niet op grotere schaal geconfronteerd worden met luchtvervuiling zoals we dat jaarlijks terug zien in New Delhi. Niet door met ingewikkelde en dure systemen te komen om CO2 op te slaan in de grond zoals een decennia geleden voorgesteld bij Barendrecht (en sinds november 2010 van de baan). Voor 2 miljard kan je heel veel bomen planten (ongeveer 140 miljoen wat overeenkomt met bijna een verdubbeling van de hoeveelheid bos in Nederland). Bomen kunnen veel beter CO2 opnemen. Dat gaat ten koste van de ruimte van akkerbouw en veehouderij. Tegelijkertijd is het onvermijdelijk dat dit ook minder gaat worden. Bomen aanplanten is misschien geen sexy innovatie, maar het levert wel veel meer op. We krijgen een schonere leefomgeving, ons welzijn gaat omhoog en wanneer we deze bomen gaan gebruiken in de bouw (en nieuwe aanplanten) pakken we direct het stikstofprobleem aan.
Anders bouwen
Bouwen met hout als basis i.p.v. beton, daar zit de betonindustrie niet op te wachten. Echter de hoeveelheid CO2 dat de betonindustrie uitstoot is goed voor 8% van de wereldwijde uitstoot. Dat is drie keer zoveel als de wereldwijde luchtvaart. De betonindustrie zal dus op zoek moeten naar schonere methoden om beton te produceren. Overheden zouden vol moeten inzetten op hout als basismateriaal. Het kapitalistische denken maakt dit echter ingewikkeld. Er heerst een hardnekkig vooroordeel dat hout geen lange termijn oplossing qua winstgevende investering is. Besluiten blijven nog altijd voornamelijk economisch gedreven. Ook als het gaat om het beeld dat houtbouw duurder is, blijkt dat in de praktijk behoorlijk mee te vallen. Besef ook dat het nog geen massaproduct is. Schaalgrootte zal het bouwen met hout goedkoper maken. Bovendien gaat het bouwen met hout sneller, is er minder kans op fouten en heeft het vele andere voordelen. Hout isoleert, heeft een natuurlijke vochtopname en afgifte wat zorgt voor een beter binnenklimaat. Het is een permanente opslag voor CO2, is vele malen minder vervuilend en de overlast voor de omgeving is gering.
Een ander voordeel is dat elke boom die voor dergelijke
hoogwaardige toepassing wordt gekapt ook weer opnieuw aangeplant kan worden.
Sterker, dit moet als we de hoeveelheid CO2 daadwerkelijk willen terugdringen.
Zo blijven er altijd voldoende bomen om een flink deel van de CO2 op
te nemen.
Loyaliteit
Willen we het klimaat aanpakken dan vraagt dat om een loyaliteit
naar de wereld voor iedereen met bijbehorende duidelijke verplichtingen. Dit
geld voor zowel het milieu als de economie en het systeem dat we hiervoor
bedacht hebben. We hebben last van een wereldwijd milieu probleem en we hebben
een wereldwijde economie. Het is naïef om te denken dat dit op nationale schaal
kan worden opgelost. Wil je effectief zijn, dan moet politiek worden
geglobaliseerd. Daarmee bedoel ik geen wereldregering. Globalisering van
politiek is dat er in landen, steden, op zee, in buitengebied en binnen
organisaties meer aandacht moet zijn voor wereldwijde problemen en belangen.
Nationalistische sentimenten helpen hier niet bij. Volgen we toch de
nationalistische koers dan is de uitkomst hiervan – bezien in het licht van alle
technologische ontwikkelingen zover en de belangen die er zijn – mogelijk een stuk heftiger dan het resultaat van
de eerste en tweede wereldoorlog. Dat is geen doemdenken, maar kijken wat
polarisatie nu al wereldwijd teweeg brengt.
Wereldbeeld
De blinde vlek van het klimaatprobleem gaat dus meer over het
idee dat er nationaal veel kan worden opgelost. Er is geen andere mogelijkheid
dan wereldwijde problemen ook als wereld aan te pakken. Dat ontslaat geen enkel
land van de verplichting niets bij te dragen aan een betere en schonere wereld.
Landen krijgen er een verplichting bij, globalisering van wereldproblemen. Een
klimaatakkoord is een stap, maar houd rekening met nationale belangen. Amerika
stapt eruit, Nederland haalt de doelen niet, etc. Het kan allemaal zonder directe
consequenties. Een overkoepelend beeld is nodig. En dat beeld ligt misschien
wel heel erg met elkaar in lijn. Nationalistische waarden zullen vermoedelijk
niet zoveel van elkaar verschillen. Als ze dat wel deden, dan had Europa nu
geen 75 jaar vrede gekend.
Eén wereldbeeld, uitgedrukt in wereldwaarden. Nationale waarden kunnen hiervan worden afgeleid en zo verder. Landen moeten handelen in lijn van deze wereldwaarden. Dat kan enkel wanneer landen snappen waarom deze waarden belangrijk zijn zodat ze er ook naar kunnen handelen. Het klinkt als assetmanagement op macro schaal. Het is nodig om te komen tot een structuur die de klimaat en economische uitdagingen wereldwijd wel kan aanpakken. Technologie kan ons helpen, maar het probleem niet oplossen. We moeten er zelfs voor waken dat het geen verdere schade aanricht. De inzet is zeer hoog. Misschien wel de grootste uitdaging waar de mensheid ooit voor heeft gestaan.
Bronnen
VPRO tegenlicht: Houtbouwers Uitzending van 20 oktober
