LEAM

In assetmanagement, waar keuzes zich vaak bevinden op het snijvlak van kosten, risico’s en prestaties, dient het concept van “maximale spijt” als een innerlijk kompas. Het draait om het voorkomen van situaties waarin een besluit dat op dat moment logisch leek, achteraf juist tot grote nadelen of zelfs desastreuze gevolgen leidt.

Maximale spijt treedt op wanneer investeringen of onderhoud worden uitgesteld om kosten te besparen, terwijl dit later tot hogere uitgaven, veiligheidsrisico’s of operationele verstoringen leidt, met zichtbare impact op de bedrijfswaarden.

Maximale spijt komt vooral naar voren bij beslissingen die op basis van huidige omstandigheden of budgettaire druk worden gemaakt, maar achteraf grote problemen veroorzaken. Denk aan kostenbesparende maatregelen die uiteindelijk leiden tot storingen of faalincidenten, die duurder uitpakken dan de oorspronkelijke besparing. In zulke keuzes onder onzekerheid spelen risicoanalyse en scenario’s een sleutelrol: ze helpen de potentiële schade en de kans daarop in te schatten.

Keuzes onder onzekerheid

Bij keuzes onder onzekerheid wordt vaak gewerkt met “Forecasting” scenario’s – denkbeelden van de toekomst die helpen de gevolgen van beslissingen te verkennen. Stel dat een assetmanager moet beslissen over het vervangen van verouderde installaties op een afvalwaterzuivering. De apparatuur functioneert nog, maar storingen nemen toe. De opties zijn om direct te vervangen of enkele jaren te wachten, met het risico dat storingen verergeren. Hoewel wachten financieel aantrekkelijk kan lijken, kan maximale spijt zich voordoen als een ernstige storing later leidt tot hoge reparatiekosten, procesverstoringen en mogelijk ook milieuschade.

Vergelijkbaar is het besluit om onderhoud aan een cruciale pompinstallatie uit te stellen. Een pomp die jarenlang probleemloos draait, lijkt nu geen directe aandacht te vragen – waarom juist nu onderhoud uitvoeren? Toch kan het uitstellen van die maatregel maximale spijt veroorzaken, vooral als de pomp tijdens hevige regenval onverwacht uitvalt. De herstelkosten kunnen uiteindelijk hoger zijn dan gepland onderhoud, en het zuiveringsproces kan ontregeld raken, met milieu- en gezondheidsschade als gevolg. Achteraf wordt duidelijk dat een preventieve investering de meest duurzame keuze was.

Lange termijn keuzes

Maximale spijt ontstaat als keuzes te veel op de korte termijn zijn gericht en het grotere plaatje van veerkracht en betrouwbaarheid uit het oog wordt verloren. Sommige maatregelen lijken kostbaar, maar voorkomen juist spijt en hoge herstelkosten in de toekomst. Door risico’s en lange-termijnimplicaties helder te overzien, nemen assetmanagers beslissingen die niet alleen het systeem, maar ook hun eigen gemoedsrust beschermen.

In assetmanagement wordt de “regret-minimizing” benadering vaak toegepast. Dit betekent dat keuzes worden beoordeeld op hun voordelen, maar juist ook op de potentiële negatieve uitkomsten in het slechtst denkbare scenario. Door deze aanpak wordt maximale spijt proactief verminderd: beslissingen worden genomen met het oog op het vermijden van spijt op de lange termijn, zelfs als de risico’s in eerste instantie klein lijken. Dit vereist inzicht in de assets én in externe factoren zoals klimaatverandering, technologieveroudering en veranderende regelgeving, die elk de kans op spijt kunnen vergroten.

Op die manier ontstaan keuzes die de lange termijn en de toekomstbestendigheid van assets vooropstellen. In plaats van uitsluitend te sturen op korte termijn financiële voordelen, worden ook toekomstige onzekerheden meegenomen. Het is daarmee niet alleen een kwestie van verstandig beheer, maar ook van een zekere nederigheid: accepteren dat we niet alle toekomstige risico’s kunnen voorzien, maar wél zorgvuldig kunnen anticiperen op wat we later écht niet willen betreuren.

Maximale spijt in vier stappen

Op hoofdlijnen worden de volgende vier stappen doorlopen.

Definieer alternatieve maatregelen

Eerst bepaal je welke maatregelen of investeringen mogelijk zijn om je asset(s) te beheren.

Stel scenario’s op

Vervolgens breng je mogelijke scenario’s of uitkomsten in beeld. Bijvoorbeeld scenario’s met verschillende economische omstandigheden, kostenontwikkelingen, effecten op de omgeving of degradaties van de asset(s).

Bereken uitkomsten en spijt per scenario

Voor elk scenario bepaal je wat de uitkomst zou zijn van elke maatregel. Voor de “spijt” bereken je per scenario het verschil tussen de uitkomst van de gekozen maatregel en de uitkomst van de best mogelijke maatregel in dat scenario.

Identificeer maximale spijt

Bepaal per maatregel het ergste spijtscenario. De maatregel met de laagste maximale spijt wordt vervolgens vaak als de beste keuze beschouwd, omdat het de meest robuuste optie is die je beschermt tegen de slechtste resultaten.

je probeert met deze stappen dus een maatregel te kiezen waarmee je in het slechtste geval de minste spijt hebt.

Maximale Spijt als innerlijk kompas is dan misschien niet het meest aansprekend. Het voorkomt wel een innerlijk conflict en de handen in het haar wanneer de gekozen maatregel uiteindelijk toch verkeerd blijkt.