Maximale Spijt als innerlijk kompas

In assetmanagement, waar keuzes zich vaak bevinden op het snijvlak van kosten, risico’s en prestaties, dient het concept van “maximale spijt” als een innerlijk kompas. Het draait om het voorkomen van situaties waarin een besluit dat op dat moment logisch leek, achteraf juist tot grote nadelen of zelfs desastreuze gevolgen leidt.

Maximale spijt treedt op wanneer investeringen of onderhoud worden uitgesteld om kosten te besparen, terwijl dit later tot hogere uitgaven, veiligheidsrisico’s of operationele verstoringen leidt, met zichtbare impact op de bedrijfswaarden.

Maximale spijt komt vooral naar voren bij beslissingen die op basis van huidige omstandigheden of budgettaire druk worden gemaakt, maar achteraf grote problemen veroorzaken. Denk aan kostenbesparende maatregelen die uiteindelijk leiden tot storingen of faalincidenten, die duurder uitpakken dan de oorspronkelijke besparing. In zulke keuzes onder onzekerheid spelen risicoanalyse en scenario’s een sleutelrol: ze helpen de potentiële schade en de kans daarop in te schatten.

Keuzes onder onzekerheid

Bij keuzes onder onzekerheid wordt vaak gewerkt met “Forecasting” scenario’s – denkbeelden van de toekomst die helpen de gevolgen van beslissingen te verkennen. Stel dat een assetmanager moet beslissen over het vervangen van verouderde installaties op een afvalwaterzuivering. De apparatuur functioneert nog, maar storingen nemen toe. De opties zijn om direct te vervangen of enkele jaren te wachten, met het risico dat storingen verergeren. Hoewel wachten financieel aantrekkelijk kan lijken, kan maximale spijt zich voordoen als een ernstige storing later leidt tot hoge reparatiekosten, procesverstoringen en mogelijk ook milieuschade.

Vergelijkbaar is het besluit om onderhoud aan een cruciale pompinstallatie uit te stellen. Een pomp die jarenlang probleemloos draait, lijkt nu geen directe aandacht te vragen – waarom juist nu onderhoud uitvoeren? Toch kan het uitstellen van die maatregel maximale spijt veroorzaken, vooral als de pomp tijdens hevige regenval onverwacht uitvalt. De herstelkosten kunnen uiteindelijk hoger zijn dan gepland onderhoud, en het zuiveringsproces kan ontregeld raken, met milieu- en gezondheidsschade als gevolg. Achteraf wordt duidelijk dat een preventieve investering de meest duurzame keuze was.

Lange termijn keuzes

Maximale spijt ontstaat als keuzes te veel op de korte termijn zijn gericht en het grotere plaatje van veerkracht en betrouwbaarheid uit het oog wordt verloren. Sommige maatregelen lijken kostbaar, maar voorkomen juist spijt en hoge herstelkosten in de toekomst. Door risico’s en lange-termijnimplicaties helder te overzien, nemen assetmanagers beslissingen die niet alleen het systeem, maar ook hun eigen gemoedsrust beschermen.

In assetmanagement wordt de “regret-minimizing” benadering vaak toegepast. Dit betekent dat keuzes worden beoordeeld op hun voordelen, maar juist ook op de potentiële negatieve uitkomsten in het slechtst denkbare scenario. Door deze aanpak wordt maximale spijt proactief verminderd: beslissingen worden genomen met het oog op het vermijden van spijt op de lange termijn, zelfs als de risico’s in eerste instantie klein lijken. Dit vereist inzicht in de assets én in externe factoren zoals klimaatverandering, technologieveroudering en veranderende regelgeving, die elk de kans op spijt kunnen vergroten.

Op die manier ontstaan keuzes die de lange termijn en de toekomstbestendigheid van assets vooropstellen. In plaats van uitsluitend te sturen op korte termijn financiële voordelen, worden ook toekomstige onzekerheden meegenomen. Het is daarmee niet alleen een kwestie van verstandig beheer, maar ook van een zekere nederigheid: accepteren dat we niet alle toekomstige risico’s kunnen voorzien, maar wél zorgvuldig kunnen anticiperen op wat we later écht niet willen betreuren.

Maximale spijt in vier stappen

Op hoofdlijnen worden de volgende vier stappen doorlopen.

Definieer alternatieve maatregelen

Eerst bepaal je welke maatregelen of investeringen mogelijk zijn om je asset(s) te beheren.

Stel scenario’s op

Vervolgens breng je mogelijke scenario’s of uitkomsten in beeld. Bijvoorbeeld scenario’s met verschillende economische omstandigheden, kostenontwikkelingen, effecten op de omgeving of degradaties van de asset(s).

Bereken uitkomsten en spijt per scenario

Voor elk scenario bepaal je wat de uitkomst zou zijn van elke maatregel. Voor de “spijt” bereken je per scenario het verschil tussen de uitkomst van de gekozen maatregel en de uitkomst van de best mogelijke maatregel in dat scenario.

Identificeer maximale spijt

Bepaal per maatregel het ergste spijtscenario. De maatregel met de laagste maximale spijt wordt vervolgens vaak als de beste keuze beschouwd, omdat het de meest robuuste optie is die je beschermt tegen de slechtste resultaten.

je probeert met deze stappen dus een maatregel te kiezen waarmee je in het slechtste geval de minste spijt hebt.

Maximale Spijt als innerlijk kompas is dan misschien niet het meest aansprekend. Het voorkomt wel een innerlijk conflict en de handen in het haar wanneer de gekozen maatregel uiteindelijk toch verkeerd blijkt.

Photo by Nathan Cowley

Een bom onder het terugdringen van het energieverbruik

Europa heeft de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen om het energieverbruik terug te dringen en de overgang naar duurzamere energiebronnen te versnellen. Dit komt grotendeels voort uit de ambitie om klimaatverandering tegen te gaan, de energie-afhankelijkheid te verminderen en uiteindelijk een koolstofneutrale economie te realiseren tegen 2050.

Energie-efficiëntie

Zo is er bijvoorbeeld de Energie-Efficientierichtlijn met bindende maatregelen voor alle EU-lidstaten om het energieverbruik te verminderen. Zo is er bijvoorbeeld een richtlijn gericht op het verbeteren van de energieprestaties van gebouwen. Denk aan isolatie, efficiëntere verwarmingssystemen en slimme energiebeheertechnologieën. Vanaf 2030 moeten alle nieuwbouwprojecten ‘bijna-energieneutraal’ zijn.

Maar er zijn ook strengere eisen aan de energie-efficiëntie van apparaten gesteld, zoals koelkasten, wasmachines, en verlichting. Deze producten moeten voldoen aan strikte normen, en energiezuinigere opties worden gestimuleerd. Denk aan de A-labels etc.

Hernieuwbaar

Iedereen weet dat hernieuwbare energie volop wordt gestimuleerd vanuit de Europese Green Deal. Hernieuwbare bronnen zoals wind en zonne-energie moeten tenminste 40% van de totale energiebehoefte in 2030 leveren.

Europa zet een prijs op CO₂-uitstoot, waardoor bedrijven gestimuleerd worden om duurzame keuzes te maken en innovatieve, schonere technologieën te omarmen.

Ook wordt ingezet op slimme netwerken. Door het investeren in slimme meters en netwerken, kunnen we het elektriciteitsgebruik optimaliseren en bewuster met energie omgaan.

Terugleverheffing

En vooral dat laatste resulteert in vreemde conceptuele constructies die voor mij onbegrijpelijk zijn. In ieder geval in Nederland. Met de komst van terugleverheffing voor te veel opgewekte stroom word je als consument aangemoedigd deze stroom zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Hoewel het aanbod per week verschilt en per seizoen nog meer. Dit eigen gebruik leidt juist tot de aankoop van producten die men eigenlijk niet nodig heeft. Inefficiëntie in het gebruik van apparaten, enz. Kritische kanttekening bij het gebruik van hernieuwbare bronnen zoals zon en wind is dat ze tot op heden elke 25 jaar vernieuwd moeten worden.

De terugleverheffing gaat in tegen de energie-efficiëntie, het gaat in tegen bewust energie verbruik (lees, minder verbruik van energie en/of geen onnodig verbruik van energie). Het stimuleert niet de aankoop van energiezuinige apparaten. Vanuit de politiek wordt geroepen dat met het afschaffen van de salderingsregeling de terugleverheffing moet verdwijnen. Alleen kan de politiek dat niet zomaar afdwingen.

wat doet nederland?

De Europese maatregelen hebben zeker effect. Het energieverbruik per inwoner is afgenomen en het aandeel van hernieuwbare energie in de totale energiemix is aanzienlijk toegenomen. Echter, om de doelen van de Green Deal voor 2050 te halen, is nog veel extra inzet nodig van zowel de EU als de individuele lidstaten. En wat doet Nederland?

Bron afbeelding: waste2power

Persoonlijk ontwikkelen

De afbeelding onder is mijn persoonlijke spirituele plankje in de woonkamer.

De samenstelling verandert van tijd tot tijd, maar het bevat altijd voorwerpen die voor mij een diepere betekenis hebben. Voor mij draait het leven niet alleen om professionele groei, hoewel ik erg dankbaar ben voor de prachtige opdrachten die ik als adviseur assetmanagement mag doen voor organisaties als Rijkswaterstaat, waterschappen en drinkwaterbedrijven. Die opdrachten zijn gaaf en waardevol, maar ik merk steeds meer dat er iets is wat voor mij nóg belangrijker is.

Vorig jaar begon ik aan een bijzondere reis, de reis van de Awakened Leader. Het was een jaar waarin ik diep in mezelf dook om op alle lagen persoonlijk te ontwaken. Deze reis vroeg om radicale eerlijkheid naar mezelf toe. Ik moest de moed vinden om mijn emoties echt aan te gaan, mijn weerstanden te onderzoeken en de mechanismen waarmee ik mezelf beschermde los te laten. Het was intens, en soms ook confronterend. Tijdens deze training kwam ik in aanraking met sjamanistische heling. De kracht hiervan raakte me op een diep niveau, en sindsdien voel ik dat er meer is op dat vlak dat ik wil ontdekken.

Al van jongs af aan ben ik gefascineerd door het ongrijpbare, door dat wat je niet zomaar kunt uitleggen maar wat tegelijkertijd zo voelbaar en echt aanwezig is. Hoe meer ik denk te weten, hoe meer ik besef dat ik eigenlijk niets weet. Dat besef brengt me keer op keer terug naar overgave. Overgave aan het moment, aan wat zich aandient, zonder verzet.

Dit raakt ook direct aan mijn werk. Wat gebeurt er in mij als ik het even niet weet? Als dingen anders lopen dan gepland, of als er frictie ontstaat? Kan ik dan nog steeds volledig vertrouwen op wat is, of verval ik in oude patronen van controle en overleving? Want ik heb geleerd dat, wanneer ik probeer te “overleven”, ik mezelf vaak (subtiel) geweld aandoe in het proces.

Waar spiritualiteit vroeger soms een vlucht was voor ongemak, is het nu meer een manier geworden om het leven dieper te omarmen. Niet om iets te fixen, wat in de kern al heel is. Maar er is altijd ruimte om verder te groeien in bewustzijn. De reis van de Awakened Leader was een belangrijke stap in die groei. En nu, aanstaand weekend, begin ik een nieuwe reis. Een jaar lang zal ik me onderdompelen in de wereld van het Siberisch sjamanisme. Omdat de parels van het alledaagse voor het oprapen liggen, maar in een snel veranderende wereld – waar iedereen op jacht lijkt te zijn – volledig over het hoofd worden gezien.

Wat er volgend jaar op mijn plankje in de woonkamer zal staan, weet ik niet. Maar één ding is zeker: het zal symbool staan voor groei en heelheid. Naar mezelf toe, en misschien ook naar de ander. En het zal, net zoals nu, verweven zijn met mijn werk. Want mijn persoonlijke groei en mijn professie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.