Categorie: blog

Ik heb de klimaatrisicomatrix aangescherpt. De recent gereleasete Netflix documentaire “Buy Now” in combinatie met recente gebeurtenissen geven daartoe alle aanleiding.

Extreem warme zomer 2024

De zomer van 2024 was wereldwijd de warmste ooit gemeten. De gemiddelde temperatuur lag 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau, wat ernstige gevolgen had voor landbouw, watervoorziening en volksgezondheid. Dit soort hittegolven leidt tot droogte, bosbranden en hogere sterftecijfers, vooral onder kwetsbare bevolkingsgroepen. De hittegolven hebben wereldwijd geleid tot miljoenen getroffen mensen, met een toename van sterfgevallen door hittegerelateerde ziekten. De economische schade door verminderde landbouwopbrengsten en extra koelbehoefte bedroeg tientallen miljarden euro’s. Alleen al in Europa lopen de jaarlijkse economische verliezen door extreme weersomstandigheden in de miljarden.

Overstromingen in Zuid-Amerika en Azië

In mei 2024 veroorzaakten zware regenval en daaropvolgende overstromingen enorme schade in Afghanistan en Brazilië. In Afghanistan werden duizenden huizen en infrastructuur vernietigd, terwijl in Brazilië miljoenen mensen werden getroffen en tienduizenden ontheemd raakten. Deze rampen treffen vaak de meest kwetsbare groepen. En op de klimaattop dit jaar zijn de rijke landen uiterst zuinig in de compensatie van hen. De overstromingen resulteerden in grootschalige schade aan infrastructuur en landbouw, met herstelkosten van miljarden dollars. En het zal leiden tot langdurige economische achteruitgang in getroffen regio’s​, juist vanwege de armoede.

Verwoestende bosbranden in Canada (2023)

Canada werd in 2023 getroffen door de grootste bosbranden ooit geregistreerd, waarbij meer dan 17 miljoen hectare bos verloren ging. De rook veroorzaakte luchtkwaliteitsproblemen in Noord-Amerika en Europa, wat gevolgen had voor de volksgezondheid. De bosbranden hebben naar schatting meer dan 80 miljard dollar aan schade veroorzaakt, inclusief de verwoesting van 17 miljoen hectare bos (4x oppervlakte Nederland) en de gezondheidsimpact van rookverspreiding. De kosten voor wederopbouw en herbebossing zijn enorm, terwijl sommige ecosystemen mogelijk nooit volledig herstellen​.

Versnelling van het smelten van poolijs

Nieuwe gegevens tonen aan dat het smelten van Arctisch ijs sneller gaat dan verwacht, wat leidt tot stijgende zeespiegels en meer overstromingen in kustgebieden. Dit bedreigt ecosystemen en dwingt kustgemeenschappen tot aanpassingen of verhuizing. De langetermijnkosten van het smelten van poolijs omvatten verhoogde uitgaven voor kustbescherming en herlocatie van kustgemeenschappen. Tot nu toe is minstens 560 miljard euro aan economische schade toegeschreven aan de bredere effecten van klimaatverandering in de afgelopen vier decennia.

monetaire schattingen

De economische schade is slechts een deel van de maatschappelijke impact en ontwrichting. Het verlies van huizen, biodiversiteit, werk, levens, etc. is een groeiend probleem en laat zich moeilijker in kosten uitdrukken. Enerzijds omdat dergelijke kosten slechts een beperkte weergave van de werkelijkheid zijn en anderzijds hebben biodiversiteit en levens waarden die overstijgend aan geld zijn. Echter voor beleidsmatige keuzes worden monetaire schattingen wel als nuttig ervaren. Een poging.

Waarde van biodiversiteit

Ecosysteemdiensten: Volgens studies over ecosystemen levert biodiversiteit jaarlijks wereldwijd ecosysteemdiensten ter waarde van €120–140 biljoen op, waaronder voedselproductie, waterzuivering, bestuiving en klimaatregulatie. Verlies van biodiversiteit kan een deel van deze waarde vernietigen​.

Kosten van herstel: Het verlies van natuurgebieden kan resulteren in jaarlijkse kosten van miljarden voor herbebossing, bescherming en herstel. Bijvoorbeeld, de herbebossing en herstel na de Canadese bosbranden kostten miljarden dollars.

Waarde van mensenlevens

Statistische waarde van een mensenleven (Value of a Statistical Life, VSL): Overheden gebruiken de VSL om het verlies van levens in economische termen te waarderen. De VSL varieert per land en context, maar ligt vaak tussen €1 miljoen en €10 miljoen per persoon. Aangezien hittegolven en overstromingen in 2023-2024 duizenden doden veroorzaakten, zouden de monetaire kosten van deze sterfgevallen in de tientallen miljarden dollars liggen​

Verlies aan productiviteit: De economische kosten van verloren arbeidsjaren en de impact op families en gemeenschappen kunnen additioneel miljarden bedragen.

Kosten van niks doen

Het Europees Milieuagentschap schat dat klimaatverandering tegen 2050 jaarlijks honderden miljarden euro’s kan kosten, grotendeels door schade aan ecosystemen en levens​.

Wereldwijd zouden de economische verliezen door het uitblijven van actie tegen onder andere biodiversiteitsverlies en sterfgevallen jaarlijks kunnen oplopen tot meerdere procenten van het mondiale BBP (geschat op € 100 biljoen ofwel € 100.000 miljard). Ofwel het absolute failliet van de wereld.

Aanpassingen matrix

De effecten van bovenstaande gebeurtenissen passen (niet uitputtend) prima in de klimaatrisicomatrix. De aanscherping is mede gedaan omdat de gekozen woorden voor effecten te licht zijn. Bovendien is de matrix “fixed” wat zoveel betekent dat elke effectregel vaststaat en is gekoppeld aan een graad temperatuurstijging. Maar elke graag stijging kent een onzekerheid qua effecten. Deze onzekerheid is nu weergegeven in het temperatuurbereik. De effecten per temperatuurbereik zijn vertaald naar de impact op overwegend regio, nationaal, internationaal, fluviaal (stroomgebieden van rivieren), continentaal en mondiaal.

Daarbij zijn de uitkomsten in risicoklassen opgeschaald, juist ook omdat de recente gebeurtenissen meer kleur geven en anders geduid worden dan bij het ontwikkelen van de klimaat risicomatrix. De risicoverdeling is als volgt: Laag, Middelmatig, Hoog, Zeer Hoog, Extreem en Onacceptabel.

BUy NOW

Volgens velen staan de beschreven gebeurtenissen op zichzelf en zijn niet toe te schrijven aan klimaatverandering. Het klopt dat weersextremen niet direct gerelateerd kunnen worden aan klimaatverandering. Die laatste wordt ook gemeten over een langere periode. Helaas komen weersextremen wel steeds vaker voor en die trend heeft wel degelijk een directe relatie met klimaatverandering. Of de mens die veroorzaakt of niet is eigenlijk niet eens meer relevant. In het ergste geval spendeert de wereld – en dus wij – heel veel geld aan maatregelen die klimaatverandering op geen enkele manier kunnen voorkomen als het geheel buiten ons toedoen ligt. In het beste geval kunnen we de schade zoveel als mogelijk beperken juist door de forse investeringen. In die zin is de in gang gezette energie omwenteling hoopgevend. Hernieuwbare energie neemt toe en die toename zal niet meer te stoppen zijn. Minder hoopgevend is dat de wereld elk jaar weer nieuwe uitstootrecords vestigt. Misschien toch ook eens kijken naar “Buy Now?”

bronnen

European Environmental Agency

AON

UNHCR

LEAM