Een bom onder het terugdringen van het energieverbruik

Europa heeft de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen om het energieverbruik terug te dringen en de overgang naar duurzamere energiebronnen te versnellen. Dit komt grotendeels voort uit de ambitie om klimaatverandering tegen te gaan, de energie-afhankelijkheid te verminderen en uiteindelijk een koolstofneutrale economie te realiseren tegen 2050.

Energie-efficiëntie

Zo is er bijvoorbeeld de Energie-Efficientierichtlijn met bindende maatregelen voor alle EU-lidstaten om het energieverbruik te verminderen. Zo is er bijvoorbeeld een richtlijn gericht op het verbeteren van de energieprestaties van gebouwen. Denk aan isolatie, efficiëntere verwarmingssystemen en slimme energiebeheertechnologieën. Vanaf 2030 moeten alle nieuwbouwprojecten ‘bijna-energieneutraal’ zijn.

Maar er zijn ook strengere eisen aan de energie-efficiëntie van apparaten gesteld, zoals koelkasten, wasmachines, en verlichting. Deze producten moeten voldoen aan strikte normen, en energiezuinigere opties worden gestimuleerd. Denk aan de A-labels etc.

Hernieuwbaar

Iedereen weet dat hernieuwbare energie volop wordt gestimuleerd vanuit de Europese Green Deal. Hernieuwbare bronnen zoals wind en zonne-energie moeten tenminste 40% van de totale energiebehoefte in 2030 leveren.

Europa zet een prijs op CO₂-uitstoot, waardoor bedrijven gestimuleerd worden om duurzame keuzes te maken en innovatieve, schonere technologieën te omarmen.

Ook wordt ingezet op slimme netwerken. Door het investeren in slimme meters en netwerken, kunnen we het elektriciteitsgebruik optimaliseren en bewuster met energie omgaan.

Terugleverheffing

En vooral dat laatste resulteert in vreemde conceptuele constructies die voor mij onbegrijpelijk zijn. In ieder geval in Nederland. Met de komst van terugleverheffing voor te veel opgewekte stroom word je als consument aangemoedigd deze stroom zoveel mogelijk zelf te gebruiken. Hoewel het aanbod per week verschilt en per seizoen nog meer. Dit eigen gebruik leidt juist tot de aankoop van producten die men eigenlijk niet nodig heeft. Inefficiëntie in het gebruik van apparaten, enz. Kritische kanttekening bij het gebruik van hernieuwbare bronnen zoals zon en wind is dat ze tot op heden elke 25 jaar vernieuwd moeten worden.

De terugleverheffing gaat in tegen de energie-efficiëntie, het gaat in tegen bewust energie verbruik (lees, minder verbruik van energie en/of geen onnodig verbruik van energie). Het stimuleert niet de aankoop van energiezuinige apparaten. Vanuit de politiek wordt geroepen dat met het afschaffen van de salderingsregeling de terugleverheffing moet verdwijnen. Alleen kan de politiek dat niet zomaar afdwingen.

wat doet nederland?

De Europese maatregelen hebben zeker effect. Het energieverbruik per inwoner is afgenomen en het aandeel van hernieuwbare energie in de totale energiemix is aanzienlijk toegenomen. Echter, om de doelen van de Green Deal voor 2050 te halen, is nog veel extra inzet nodig van zowel de EU als de individuele lidstaten. En wat doet Nederland?

Bron afbeelding: waste2power

Duurzame Ambities: een blik op het verdrievoudigen van hernieuwbare energie in 2030

Op de klimaattop in Dubai gaan de handen op elkaar voor meer duurzame energie aldus de NOS vandaag. Er lijkt een bereidheid om de wereldwijde productie van hernieuwbare energie te verdrievoudigen in 2030. Dat is goed nieuws. Maar niet zaligmakend.

Laten we aannemen dat ook Nederland – al dan niet onder druk van de EU – het aandeel duurzame energie ook wil verdrievoudigen. Wat zou dat betekenen?

Een antwoord daarop vraagt een beschouwing van CBS-cijfers.

Energieverbuik Nederland

In 2022 is het totaal energieverbruik in Nederland iets minder dan het niveau van 1990. Dat is een knappe prestatie. Een kleine kanttekening is dat dit vooral wordt veroorzaakt door minder gasverbruik in 2022 door prijsontwikkeling en uitzonderlijk warm weer. Verder valt op dat het totale gemiddelde energieverbruik relatief constant is gebleven rond de 3150 PJ. (c.a. 875000 GWh).

Bron CBS (NB. Overig bestaat uit een mix van kernenergie en afval)

Het aandeel duurzame energie voor Nederland is de laatste jaren flink gestegen. In 2022 bedroeg deze 14%

Aandeel hernieuwbare energie in Nederland (Bron cijfers CBS)

Als Nederland zou willen verdrievoudigen betekent dat dus grofweg drie keer meer zonnepanelen en windmolens erbij plaatsten binnen een tijdsbestek van 7 jaar. Plus de vernieuwing van het aandeel hernieuwbaar dat het einde van de levensduur bereikt. Want hoe hernieuwbaar de energie ook is, elke 20 tot 30 jaar moet het worden vervangen. Wat de uitbreiding van hernieuwbaar met het landschap doet laat zich raden. Vermoedelijk zijn er geen plekken van uitzicht meer in Nederland waar je geen windmolen of zonnepaneel kan spotten.

Volledig hernieuwbaar

De hele samenleving op hernieuwbare energie laten draaien zou betekenen dat er 7x meer hernieuwbare energie bijkomt. Echter ben je er dan nog niet. Een ander nadeel is dat er een enorme fluctuatie in aanbod is voor hernieuwbare energie. Een piekdag in het late voorjaar t.o.v. een grijze grauwe dag aan het begin van de winter of een dag met veel wind ten opzichte van nagenoeg windstil. Elke dag is de energieopbrengst anders. Een factor 30 verschil in aanbod is niet overdreven, zeker over de seizoenen bezien. Dat brengt interessante keuzes met zich mee. Bijvoorbeeld over de mate van beschikbaarheid van het energieaanbod. Kan en mag dat omlaag en hoeveel? Het opslaan van hernieuwbare energie is de grote uitdaging.

De afhankelijkheid van energie wordt ook beperkt door verspilling tegen te gaan omdat heel veel opgewekte energie wordt verspeeld. Het tegengaan van verspilling betekent minder vraag naar energie, minder grondstoffengebruik en minder afval.

Om als samenleving geheel op hernieuwbare energie te draaien is gelukkig geen doel. CO2 neutraal betekent dat de uitstoot in balans is met de opname ervan. De opname van CO2 kan vergoot worden door herstel van natuur en daarmee biodiversiteit. Waardoor wederom weer nieuwe keuzes gemaakt moeten worden. Want hoeveel hernieuwbare energie is gerechtvaardigd zonder dat dit ten kosten gaat van de natuur en het herstel daarvan? Het antwoord daartoe is meerledig, doch de belangrijkste component is de bereidheid ons gedrag ten aanzien van ons verbruik te herzien op basis van wat werkelijk belangrijk is.

Wat werkelijk belangrijk is kan worden gevat als waarden in een afwegingskader. En laten we nu juist dat instrument gebruiken bij assetmanagementbeslissingen! Of dit de juiste waarden zijn zal de toekomst moeten uitwijzen.