MKB-balans

Milieu en klimaat lijken steeds vaker op één hoop gegooid te worden. Hoewel ze nauw met elkaar verwant zijn is het nuttig om ze toch van elkaar te scheiden om niet te verzanden in polariserende retoriek. Bovendien door ze te scheiden kunnen betere oplossingen worden bedacht voor de werkelijke problemen. Oplossingen die bijdragen aan wat de maatschappij belangrijk vindt én in balans met de omgeving.

Milieu

Wikipedia: “Milieu of omgeving is, in de biologie en de ecologie, het geheel van uitwendige voorwaarden en invloeden die voor een organisme, hetzij dier, plant of micro-organisme, van essentieel belang zijn. Het is de omgeving waarin, en waarvan het organisme, mede afhankelijk van de soort, al dan niet kan leven.”

Wij zijn onderdeel van het milieu en zijn ervan afhankelijk. Een ziek milieu – een milieu uit balans – zorgt voor een kettingreactie van het sterven van soorten en daarmee een verandering van dat milieu doordat andere soorten in de plaats komen. Als je geluk hebt. Het wordt meer problematisch als een milieu volledig afsterft. De oorzaak van een milieu uit balans wordt in mijn beleving altijd veroorzaakt door menselijk handelen. Altijd!

De ironie daarvan is dat de mens – als onderdeel van het milieu –  vroeg of laat wordt geconfronteerd met de (bedreigende) consequenties van zijn handelen. Microplastics bijvoorbeeld zijn terug te vinden in o.a. het bloed en de longen. Het is bekend dat deze schade aanrichten aan menselijke cellen door allergische reacties en het vroegtijdig afsterven van cellen.

Bestrijdingsmiddelen

Er zijn voorbeelden te over. Denk aan de toepassing van bestrijdingsmiddelen voor gewassen. Door het gebruik van bestrijdingsmiddelen is de opbrengst van een oogst hoger. Maar op de lange termijn richt het ook enorme schade aan. In het water nemen de hoeveelheid (micro)organismen af waardoor de kwaliteit van het water snel verslechtert. Nederland heeft als hoogontwikkeld land nagenoeg de slechtste waterkwaliteit van Europa. Ondanks dat zijn de drinkwaterbedrijven nog altijd in staat om van dit slechte water schoon drinkwater te maken. Hoewel iedereen begrijpt dat de opgave om dat te blijven doen steeds ingewikkelder wordt naarmate het oppervlaktewater in kwaliteit achteruit blijft gaan en er vaker langdurige inname-stops nodig zijn om de kwaliteit van het drinkwater te kunnen blijven garanderen.

Bijensterfte wordt eveneens in verband gebracht met gewasbescherming. Dergelijke producten worden op het kleine Nederlandse oppervlak bovengemiddeld veel gebruikt. Dit leidt tot minder bestuiving en dus voedingsgebrek voor bijen, maar ook lagere opbrengsten van de oogst.

Het milieu is een complex geheel van samenwerkende organismen. Alles wat leeft heeft zijn eigen rol in de natuur: van plant tot dier, van schimmel tot bacterie. Niet enkel in Nederland maar wereldwijd gaat het zorgwekkend slecht met de natuur. Soorten sterven uit of worden met uitsterven bedreigd, aantallen nemen af, populaties worden kleiner.

Klimaat

Wikipedia: “Het klimaat is de gemiddelde weerstoestand over een periode van minimaal 30 jaar. De toestand van de atmosfeer op een bepaald moment is het weer.”

Een hevige bui of extreme warmte heeft een beperkte invloed op de gemiddelde weertoestand. Om die reden kan een situatie niet zondermeer gekoppeld worden aan een warmer wordend klimaat. Hoewel dit steeds vaker wel wordt gedaan. Toch is er wel degelijk een verschuiving te zien. Weersextremen komen wereldwijd vaker en langduriger voor en voeden daarmee wel een trend van opwarming. Hoewel ik ook geloof dat de toename van weersextremen geen toeval is, ben ik milder geworden voor de stelling dat het opwarmen van het klimaat ook een natuurlijke cyclus kan zijn. Echter zo’n cyclus neemt al snel vier à vijf eeuwen in beslag terwijl de verandering van de wereldwijde temperatuur in zeer korte tijd flink is gestegen en gaat daarmee sneller dan elke abrupte verandering in het geologische verleden.

Invloeden

Net als het milieu is het klimaat een complexe aangelegenheid dat mede wordt beïnvloed door geologische gebeurtenissen als vulkaanuitbarstingen, oceaanstromingen, zonactiviteit, windrichting en de natuurlijke uitstoot van klimaatversterkende stoffen waaronder CO₂ en CH₄ (methaan).

Een andere invloed is wel degelijk de uitstoot veroorzaakt door menselijk handelen. En eigenlijk is dat niet zo moeilijk te begrijpen en heeft alles te maken met balans. Net als een hevige regenbui in zeer korte tijd leidt tot overstroming omdat de hoeveelheid water niet snel genoeg weg kan, geldt dat voor de uitstoot van CO₂ net zo goed. Wanneer je op kosmische schaal bezien een voorraad CO₂ dat zich in miljarden jaren heeft gevormd in een rap tempo ophoog haalt en laat vrijkomen door verbranding lijkt het logisch dat dit niet allemaal opgeslagen kan worden door de natuur in oceanen en bossen. Zeker niet als die natuur door menselijk handelen flink is aangetast of vernietigd voor economische doeleinden.

Wat dat aangaat heeft Extinction Rebellion meer dan voldoende bestaansrecht. Omdat de politiek wel zegt dat ze klimaat belangrijk vindt, maar zolang er geen verdienmodel is er helemaal niets om geeft. Getuige de eenzijdig gerichte maatregelen voor een beter klimaat die zelfs averechts kunnen werken.

Doodsteek

De Nederlandse politiek laat zich leiden door sentiment en economische verdienmodellen voor het grootkapitaal van banken en multinationals. Het meest actuele voorbeeld is dat de politiek roept dat de CO₂ omlaag moet om het klimaat te redden en tegelijkertijd subsidieert ze de fossiele industrie met tientallen miljarden die vervolgens voor het grootste deel in de zakken van de aandeelhouders verdwijnen. Daarbij mag de NS privatiseren en wederom duurder worden. Gas kopen we tegenwoordig in over zee. En om te elektrificeren plunderen we andere landen leeg en binnenkort de zeebodem.

Het Porthos-project heeft groen licht gekregen voor het opslaan van CO₂ uit de Rotterdamse haven in de Noordzee. Daar waar de omgeving bezwaar maakte 15 jaar geleden in Barendrecht heeft het zeeleven geen stem. De opslag van CO₂ wordt gezien als wapen tegen klimaatverandering. Vanuit welke visie? Niet die van het milieu!

Het redden van het klimaat lijkt de doodsteek voor het milieu. Wat uiteindelijk weer zorgt voor verandering van het klimaat. Ofwel een enorme disbalans.

Waarom wordt er niet gehandeld vanuit dat wat maatschappelijk echt belangrijk is? Maatschappelijke waarden definiëren vanuit de politiek zodat organisaties dit (verplicht) kunnen doorvoeren in de eigen bedrijfswaarden. En van daaruit een nieuwe balans opbouwen of desnoods een disbalans in stand houden. Maar zeker niet verergeren.

Bedrijfswaarden

Bedrijfswaarden zijn er om een juiste afweging te maken binnen een organisatie. Of binnen een maatschappij. De waarden geven richting in wat belangrijk wordt gevonden en daarop kan beleid worden gemaakt. Maatschappelijke waarden kunnen richting geven aan organisaties om daaraan bij te dragen en afgeleid een set aan bedrijfswaarden te ontwikkelen.

Een eerdere set aan maatschappelijke waarden is in mijn artikelen al vaker gebruikt. Ze geven richting en houvast.

Neem bijvoorbeeld een waarde als (volks)gezondheid. Hier gedefinieerd als: “de algehele gezondheid van inwoners en de wijze waarop deze bedreigd wordt door bijvoorbeeld natuurbranden, overstromingen, schoon water, gebrek aan medicijnen, beperkte biodiversiteit.”

Eerdere genoemde voorbeelden voor zowel milieu als klimaat raken hier direct aan. Gewasbescherming tast de biodiversiteit aan waardoor de kwaliteit van het oppervlaktewater achteruitgaat. Dit is een bedreiging voor de gezondheid van de mens. Toenemende weersextremen vormen eveneens een bedreiging voor de biodiversiteit wereldwijd. Wat leidt tot meer natuurbranden en meer overstromingen. Beide zijn eveneens een bedreiging voor schoon water en de algehele gezondheid van mensen.

Vlees

Het is dan ook onmiskenbaar dat bijvoorbeeld de vleesindustrie niet bijdraagt een de maatschappelijke waarde (volks)gezondheid. Aan geen enkele maatschappelijke waarde om eerlijk te zijn.

Langzaam raken steeds meer mensen ervan doordrongen dat het consumeren van (te) veel vlees negatieve effecten heeft op de gezondheid. Rood vlees en bewerkt vlees zoals vleeswaren worden in verband gebracht met beroerte, diabetes type 2 en kanker. Ook rauw vlees of verbrand vlees zijn schadelijk. Het stoppen of minimaliseren van vlees in ons dieet zou een direct positief gevolg hebben op de kosten voor de gezondheidszorg. Er zouden miljarden vrijkomen! Niet enkel vanwege de verminderde zorg die mensen nodig hebben, maar ook het ziekteverzuim zou drastisch dalen. Stoppen met vlees eten is met stip de meest liefdevolle daad die we als mensheid voor mens en dier kunnen doen.

De vleesindustrie is een grote vervuiler voor milieu en klimaat. En uiteraard niet de enige grote vervuiler. De politiek wijst met name de veehouders aan als zondebok voor de milieuproblematiek. De agrariërs lijken de dans te ontspringen, terwijl zij juist veel gebruik maken van gewasbescherming. Gewassen zijn hard nodig. Enerzijds om te voeden, maar anderzijds ook voor meer groen. Dat vraagt voor zowel veehouder als agrariër (deels) omscholing. Andere vormen van teelt om uitputting van grond te voorkomen en veel minder vee.

Porthos

Omdat veehouders als zondebok worden gezien is er een uitkoopregeling. Maar waarom geen omschoolregeling, met garantie op behoud van inkomsten. De kosten daarvoor zijn vele malen lager dan welk Porthos project dan ook. Met Porthos wordt 1,5% van de jaarlijkse Nederlandse CO₂ uitstoot opgeslagen in de Noordzee. Stoppen – of drastisch minderen – met vlees eten en boeren omscholen levert meer op voor het milieu en draagt positief bij aan het verminderen van de CO₂ uitstoot. Wanneer elke Nederlander een vegetarisch dieet zou volgen c.a. 8,6 miljard kg CO₂. Ofwel ruim driemaal Porthos.

Toegegeven, Porthos draagt bij aan de maatschappelijke waarde innovatie. De toegevoegde waarde per geïnvesteerde Euro is echter niet bijster hoog. Het gevoel bekruipt mij dan ook dat Porthos een noodzakelijk kwaad is om het voortbestaan van bedrijven in de haven van Rotterdam te rekken. Met een groen sausje eroverheen.

Disbalans

Klimaatverandering en verslechtering van het milieu vragen wereldwijd aandacht. Nederland behoort tot de welvarendste landen ter wereld en mede om die reden wordt er gekeken naar de maatregelen die Nederland op het gebied van klimaat en milieu neemt. Het ontbreekt aan een visie en aan logica. Althans, voor het grote publiek. Er is sprake van een disbalans tussen behoefte en acties.

Daar waar vooral wordt ingezet op technologische innovatie is juist natuurherstel in mijn beleving meer nodig. Het eerste heeft een verdienmodel. Het aanplanten van bomen en de natuur zijn gang laten gaan niet. Maar in gebieden waar natuur de kans krijgt zal de biodiversiteit onder de juiste omstandigheden herstellen. Milieu uit balans is een samenleving uit balans met als gevolg de mens uit balans. Een mens uit balans is het contact met de natuur kwijt en in staat om zichzelf te vernietigen. Door verkeerde afwegingen een onjuiste MKB-balans